Lüks değil temel ihtiyaç!

Devletin ‘lüks tüketim’ olarak gördüğü ve yüzde 18 KDV aldığı hijyenik ped fiyatlarının artışı birçok kadın için artık karşılanamaz bir hale geldi. Aile Bakanı Yanık, “Çalışma yapabiliriz” diyor ama kadınlar kesin çözüm bekliyor.

Enflasyondaki artış TÜİK rakamlarına yansımasa da market raflarındaki en temel gıdadan kadınların, çocukların ve yaşı ilerlemiş kişilerin temel ihtiyaçları olan birçok malzemeye yansıyor. Bunların başında da hijyenik pedler, çocuk bezleri ve de yaşı ilerlemiş kişilerin kullandığı bezler geliyor.

Özellikle bu ürünlerdeki yüzde 18 Katma Değer Vergisi (KDV) ile bugün, örneğin hijyenik pedlerin paket fiyatları 80 TL ve üstüne kadar çıkmış durumda. Kadınlar bu duruma tepkili. Türk Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Derya Yanık ise kadın hijyen ürünlerine yapılan zamlar ile ilgili sadece “Çalışma yapabiliriz” dedi.

Su, elektrik, ısınma ya da sosyal hayattan tasarruf etsek de bundan vazgeçemeyiz, diyen kadınlara bu konudaki düşüncelerini sorduk.

MAAŞA GELEN ZAMLAR ÜRÜNLERE GELEN ZAMMI ANCAK KARŞILIYOR

Kamuda memur olarak çalışan Burcu, öncelikle kaldırılan Asgari Geçim İndirimi’ne (AGİ) dikkat çekerek şunları söylüyor: “Bir kamu çalışanı olarak kaldırılan AGİ hakkını da düşününce elimize geçen zam aşağı yukarı 400-500 TL civarında olacak gibi görünüyor. Tam da zam bile denemeyecek bu miktarı hesaplamaya çalışırken gündeme ped zamları düştü. Regl günlerini şiddetli kanama ile geçiren de birisi olarak kabaca bir hesap yapınca, en uygun yerden alsam dahi aylık ortalama 100-150 liralık bir ped masrafım olacak.”

Burcu hayatın her alanına yapılan zamların onları nasıl etkilediğini de vurguluyor anlatırken: “Bu esnada elektrik faturaları en az 1.5 kat arttı, faturama yansıyan ilk artış, geçen aydan bu aya 50 lira civarı. Üzerine doğalgaz zammını da koyunca maaşıma gelen zam, sadece ped masrafı ve faturaların kendilerini değil de “zamlarını” karşılıyor. Ped kullanmama şansım yok. Çalışma hayatında başka ürünleri kullanmak zaten çok kolay değil, üstelik şiddetli kanama sebebiyle de ped dışı alternatifleri düşünemiyorum. Su, elektrik, ısınmadan bile daha hayati aslında ped. Çünkü birkaç ışık söndürmek, evi biraz az ısıtmak (buna mecbur olmamızın korkunçluğunu asla unutmadan ifade ediyorum) bir nebze mümkün belki, ama kanamayı durdurmak diye bir şey söz konusu değil. Bir de işe gitmek, toplu taşımaya binmek, bütün gün mesai yapmak derken daha az ped kullanmak gibi şansımız da yok. Şu anda maaşıma gelen zam yok olmuş durumda. Bu artış devam ederse belki de birkaç aya sadece ped masrafım bile olabilir diye endişe ediyorum.”

SERMAYE İÇİN AFFEDİLEN VERGİLER…

Ayfer, serbest çalışan bir gazeteci. Ayfer’in küçük bir oğlu var. Onun için sadece ped değil, çocuk bezi masrafı da elzem: “Devletin ‘lüks tüketim ürünü’ grubunda değerlendirerek  yüzde 18 KDV’li aldığı çocuk bezi ve pedler, bilhassa anneler için kabusa dönmüş durumda. KDV oranları enflasyondan önce bu kadar göze batmasa da artık vergilerin, sermaye sahipleri için ‘affedilebilir’ ancak halk için ‘kaçınılmaz’ olduğu bir düzende birçok insanı daha da düşündürmeye başladığını gözlemliyorum.  Zira hem çocuğumuz hem de kendimizin yaşamsal ihtiyacı olan bu ürünleri almak için markete girdiğimizde kasada bırakacağımız minimum miktar 250 lira! Artık etrafımızda anne olmak isteyen eş, dost, akrabaya ‘şimdiden çocuk bezi stoklayın’ tavsiyelerinde bulunmaya başladım. Hatta hediye olarak ‘çocuk bezi’ vermek iyi bir fikir haline geldi.

Enflasyonla artan fiyatlara ‘söke söke’ alınan KDV de eklenince, aslında yaşamsal olan ihtiyaçlar alım gücü açısından evet lüks hale getirildi. Bu durum kaçınılmaz olarak ihtiyaçlar zincirinde belli halkalardan vazgeçmek zorunluluğu doğuruyor. Çocukların bakım yükünün annelerin üzerinde daha fazla olduğu gerçeğini de göz önünde bulundurursak, zorunlu ihtiyaçlar için ilk feda edilen şey sosyal ihtiyaçlar oluyor. Örneğin dışarda, arkadaşlarınla sosyalleşerek geçireceğin vakitleri sınırlamaya başlıyorsun. Böylece kadınlar çocuklarla daha fazla zaman geçirmeye, yaşamını ‘evle’ sınırlandırmaya itiliyor. Salgın da cabası… Toplamda, salgının üzerine tuz biber olan ‘hayat pahalılığı’, çocuklu annelerin ve dolayısıyla çocukların ruh sağlığıyla oynuyor.”

ÇARE BUNUN TEMEL İHTİYAÇ OLARAK NİTELENDİRİLMESİ

Özel sektörde çalışan Vildan da artan fiyatlara dikkat çekerken pedlerin alım gücü olmayanlara ücretsiz dağıtılması gerektiğinin de altını çiziyor: “Birçok ülkede temel ihtiyaç ve ulaşılabilir olan ped fiyatları, Türkiye gibi alım gücü düşük bir ülkede bile temel ihtiyaç kabul edilmeli. Vergiden muaf tutulmalı ve hiçbir şekilde alım gücü olmayan ihtiyaç sahiplerine ücretsiz verilmelidir.

Devlet ve sermaye el ele verip nasıl olsa satılacağını bildiğinden dolayı fiyatlar birçok kişi için altından kalkılamaz hale geldi. Bu durum insanları daha ucuz ve sağlıksız alternatiflere yöneltiyor ve sağlığımızı tehlikeye sokuyor. Ayrıca çare sadece parası olmayan için alternatif aramak da değil, bunun bir temel ihtiyaç olduğunun kabul edilmesi ve halk sağlığı olarak değerlendirilmesidir.”

DAHA ÇOK MÜCADELE VE DAYANIŞMA

Bir inşaat firmasında mimar olan Rosa, insanların kendilerini “daha kötüsü de olabilirdi” durumuna ikna ettiği ve işte bu yüzden daha çok dayanışma ve mücadeleye ihtiyaç olduğunu vurguluyor: “10 yıldır mobbingi eksilmeyen, fazla mesaisi bitmeyen, cinsiyetçiliği, ırkçılığı en bariz sektörlerinden birinde, beden ve akıl bütünlüğümü kaybetmeden çalışıyorum. Bu çalışma koşullarında ped kullanmama gibi bir alternatif yok. KDV, ÖTV, kur farkına endeksli hayatlarımız, imtiyazlı egemenler evreni için daha çok çalıştığımız bir şeye dönüştü sadece. Kendimizi daha kötüsü de olabilirdi diye telkin ettiğimiz, geçiştirdiğimiz için günden güne de zorlaşıyor hayatlarımız. Kaygı ve erk evreninde öğrenci, işsiz, yoksul, kanamak istemeden kanayan kadınlar olarak yoksulluğun genişlediği, derinleştiği şu zamanlarda daha çok dayanışıp mücadele etmek zorundayız.”

PEDLER ÜCRETSİZ OLMALI

Burcu özel bir okulda öğretmen, o da enflasyonun karşısında eriyen maaşlarının neredeyse hiçbir şeye yetmediğini söylüyor: “Enflasyondaki yükselişin hızı gün geçtikçe artarken bu hızla eriyen maaşlar neredeyse hiçbir şeyi karşılamıyor. En temel ihtiyaçlarımızdan biri plan ped gibi hijyen ürünlerine gelen zamlar, bütçemizi daha da sarıyor, ihtiyaçlarımızı karşılanmaz hale getiriyor. Pedler, regl gören insanlar için doğal, temel bir ihtiyaçtır; barınma, gıda, temizlik vs. gibi. Ama bu durum gittikçe yoksullaşan insanlar için erişilmez bir hale geldi. Bunca imkansızlık ve kısıtlanmış yaşamlarımızda, bir de en temel insani ihtiyaçlarımızın hesabının stresini de girmek istemiyoruz. Pedlere uygulanan zamlar derhal geri çekilmeli, herkes için ulaşılabilir olmalı. Daha genel talebimiz ise pedlerin ücretsiz olmasıdır.”