KMMK’den Doğu Kürdistan’da infaz, işkence ve gözaltı raporu

Kürdistan İnsan Hakları Derneği (KMMK), İran devletinin eylül ayı içerisinde yaşanan hak ihlallerini açıkladı. Rapora göre çok sayıda tutuklu ve kolber katledildi, onlarca kişi gözaltına alındı ve işkence gördü.

Eylül ayında yaşanan hak ihlalleri raporunu açıklayan KMMK, özellikle artan infaz, cinayet, intihar, işkence ve gözaltılara dikkat çekti.

Doğu Kürdistan’da bir kişinin idam edildiğini belirten KMMK; cezaevlerinde de 3 tutuklunun şüpheli bir şekilde hayatını kaybettiğini ifade etti. Tutukluların devlet tarafından öldürülmüş olduğu sanılıyor. Bir kişinin de devlet güçleri tarafından yargısız infaz edildiği bilgisi verildi.

Raporda gözaltı ve tutuklamalara ilişkin şunlar belirtildi: "Urmiye, Sine, Kirmaşan, Mahabad, Xurremabad, Ilam, Hamedan ve Loristan'da vatandaşların sürekli tutuklandığı ve gözaltına alındığını gördük. 49 vatandaş, sivil ve siyasi aktivist tutuklandı veya hapis cezasına çarptırıldı. Bu ay 9 vatandaş hapis cezasına çarptırıldı.” Gözaltına alınanların şiddete maruz kaldığı kaydedildi.

Eylül ayı içerisinde kolberler de yargısız infaz konusu olmaya devam etti. Raporda, bu ay içerisinde en az 8 kolberin katledildiği ve 6'sının yaralandığı belirtildi.

Ağustos ayında 4 kolber katledilmiş, 7 kolber ve 3 kasibkar yaralanmıştı.

Kolber ve kasıbkarlar İran devletinin sistematik olarak düzenlediği saldırıların hedefi oluyor. Her yol onlarca kişi tam bir cezasızlık içerisinde katlediliyor.  Özellikle kolberler bu saldırıların yanısıra zorlu hava koşulları ve tehlikeli coğrafik koşullar nedeniyle de hayatları pahasına, geçimlerini sağlamaya çalışıyor.

Kolber ya da “kolbar”, Kürtçede “kol” ve “bar” kelimelerinden türetilmiş. Kol “sırt”, bar “yük” anlamına geliyor. Kolberler, tehlikeli sınır hattında yük taşıyarak geçimlerini sağlıyorlar. Bu yükte, sigara, cep telefonu, örtüler, ev eşyaları, çay ve nadiren alkollü içecekler bulunuyor. Güney Kürdistan ile Doğu Kürdistan arasındaki bu ticaretin gerçekleşmesi için tehlikeli yollardan gidiliyor. Getirilen malzemeler, Tahran gibi ticari merkezlerde çok yüksek fiyatlara satılıyor. Ancak hayatları pahasına bu işi yapan kolberler ise çok cüzi miktarda ücret alabiliyorlar.

Kasıbkar, kolberlerin Güney Kürdistan’a giderek taşıdıkları malları teslim alan ve kent kent dolaşarak alıcı bulanlara deniliyor.