ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarına karşı İran ile iş yapmayı sürdürmek için Avrupa Birliği’nin devreye koyduğu mekanizma kısa sürebilir. Hiçbir AB ülkesi operasyonları gözetmek istemiyor. Nedeni ise ABD’nin olası misillemeleri.
Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık, yaptırımları aşmak amacıyla oluşturulan “Vehicular ad hoc network (VANETs)” isimli mekanizma için Lüksemburg üzerinde hesap yapıyor. Avusturya, bu daveti geri çevirdi.
Sözkonusu mekanizma, İran’ın petrol ve gaz ihracatları ile İran’ın AB’den hizmet ve mal satın alımları arasında değiş tokuş (trampa) operasyonlarını düzenlemeyi öngörüyor.
Trampa ya da diğer bir adıyla “Barter” sistemi, Rusya, Fransa, Çin, Almanya, İngiltere, Avrupa Birliği ve İran tarafından ortak bir açıklama ile duyurulmuştu. Bu sistem, para kullanmaksızın ürünlerin değişimiyle (takas) yapılan ticaret olarak biliniyor. Alacak-verece ilişkisi firmaların kendi aralarında değil, barter havuzuna doğru yapılıyor.
Tahran yönetimi, Avrupa Birliği ekonomik avantajları Amerikan baskısına karşı korumayı başaramazsa, 2015’te Viyana’da imzalanan nükleer anlaşmayı reddetmekle tehdit ediyor.
Sistemin kurulması için düşünülen ülkelerden birisi olan Avusturya, öneriyi reddedince, Lüksemburg ve Brüksel iki olası seçenek olarak ortaya çıktı. Ancak her iki ülkenin, açık söylemeseler de, diplomatik kaynaklara göre büyük çekinceleri var.
Amerikan yönetimi Salı günü yaptığı yeni bir açıklamada, yaptırımların delinmesi halinde Avrupalı şirketlere cezalandırmaktan çekinmeyeceği tehdidinde bulundu.
Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini de bir çok devletten bu mekanizmaya katılmalarını istedi. VANETs’in AB bankaları ile işbirliği yapacağı düşünülürse, bankalar bu kez ABD’nin yaptırımlarının hedefi haline gelecek.
Reuters’a konuşan bir diplomat, “Şimdilik hiç kimse kendisini önermedi. Ve eğer bir ev sahibi ülke olmazsa, ciddi bir sorunumuz olacak. VANETs’e ev sahipliğinin yol açacağı sonuçlar herkesi tedirgin ediyor” dedi.
ABD 5 Kasım günü, İran’ın özellikle petrol sektörünü hedefleyen yaptırımları yeniden uygulamaya koymuştu. ABD Başkanı Donald Trump, Mayıs ayında nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmişti.
Washington yönetimi, Çin, Hindistan, Türkiye, Japonya, Güney Kore, İtalya, Yunanistan ve Tayvan’ın geçici olarak İran’dan petrol almaya devam edebileceğini belirterek bu sekiz ülkeye ayrıcalık tanımıştı.
