Kürtçe müziğin ruhuyla oynanıyor

Dili Kürtçe olan ama ruhu Kürt müziği kıstaslarına uymayan eserlere dikkat çeken Kürt müzikolog Veysi Varlı, “Birçoğu Kürt müziği yaptığını düşünüyor ama Batı müziğidir, çünkü Kürt müziği makamsaldır” dedi.

Bazı Kürt kadın sanatçıların gırtlağında zılgıt nağmesi kalmadığını, çünkü gırtlağın kendini Batı müziğine göre ayarladığını belirten Kürt müzikolog Veysi Varlı, Kürt müziğinin sahiplenilmemesini eleştirdi.

ANF’ye konuşan Kürt müzikolog Veysi Varlı, Kürt ezgilerinin nasıl çalındığını anlattı. Bir ezginin belli bir halka ait olmasının ritmik, melodik, coğrafik ve sosyolojik ögeler taşımasıyla ölçüldüğünü belirten Varlı, üzerine Türkçe sözlerin yazıldığı Kürtçe ezgilere bakıldığında ritmik, melodik düzüm ve ses aralıkları sistemi açısından Kürt müziği olduğunun rahatlıkla görüldüğünü söyledi. Varlı, bu gerçeği kimsenin bilimsel temelde inkar edemeyeceğinin altını çizdi.

Kürt müziği tanımına da açıklık getiren Varlı, şöyle tarif etti: “Kürt müziği, tarihsel süreç içerisinde ekonomik, politik, sosyal, coğrafik ve iklimsel etkenlerle şekillenmiş olup Kürtçe söylenen müziktir. Bugün Almanya'da bestelenen bir ezgi, ister istemez Alman toplumunun ve coğrafyasının kokusunu yansıtacaktır. Van'da veya Diyarbakır'da yetişen biri ne yaparsa yapsın Alman toplumunun hislerini yansıtan bir ezgi ortaya çıkaramaz. O nedenle müziğe, ‘görünen resmin işitilen sesidir' diye tanım getiriyoruz."

KÜRTÇE EZGİLER SAHİPLENİLMİYOR

Kürt müziğinin ve ezgilerinin sahiplenilmemesini eleştiren Varlı, şu örnekleri verdi: “Şırnak Üniversitesi'nde dengbêjlik ve kültürüyle ilgili bir sempozyum düzenlendi ve bu bir kitapçık haline getirildi. Bu kitapçıkta Kürt müziğini Çin'e bağlamışlardı. Bu, dünyanın en aptalca yaklaşımıdır. Bir başkası 'Şaqarên Kurdî' diye kitap çıkarıyor. Şakar, ardı ardına şakırdamadan geliyor ama Kürtçede böyle bir ifade yok. Kürtçede 'stran' var. Bu çalıntı ezgilerimizin bugüne kadar tartışılmamasının nedenlerinden biri bilgisizlik, diğer nedeni ise sahiplenilmemesidir. Bir ezginin Kürtçe olduğunu bile bile Türkçe seslendiren birçok Kürt var." 

HER KÜRTÇE OLAN KÜRT MÜZİĞİ Mİ?

Dili Kürtçe olan ama ruh olarak Kürt müziği kıstaslarına uymayan şarkılara da dikkat çeken Varlı, şunları ifade etti: “Ben dili Kürtçe olan ama ruhu Kürt müziğine uygun olmayan şarkıların sürekli Kürt kanallarımızda dönüp durmasını anlayamıyorum. Aslında birçok Kürt şarkıcı, Kürt müziği yaptığını düşünüyor ama yaptıkları Batı müziğidir. Kürt müziği makamsaldır ama Batı müziği tonalitedir. Özellikle bazı Kürt kadın şarkıcılarımızın gırtlağında zılgıt nağmesi kalmamıştır, çünkü gırtlak kendini Batı müziğine göre ayarlıyor."