İngiltere, İskoçya, Kuzey İrlanda ve Galler’in oluşturduğu Büyük Britanya, 47 yıl önce katıldığı Avrupa Birliği'nden (AB) dün gece yerel saatle 23.00 itibariyle resmen ayrıldı. AB’den ayrılış (Brexit) vesilesiyle ulusa sesleniş konuşması yapan Başbakan Boris Johnson, 'AB'nin son 50 yılda aldığı yolun artık Britanya’ya uymadığını' savundu.

‘ULUSAL EGEMENLİĞİNİ YENİDEN KAZANDI’ İDDİASI

Görevinin artık ‘halkı birleştirmek ve ülkeyi ileri taşımak’ olduğunu iddia eden Johnson, AB’den ayrılışın ‘büyük bir başarıya’ dönüştürülebileceğini vurguladı.

AB’nin üye ülkelerinin uymak zorunda olduğu normlar gerekçesiyle egemenliklerinin kalmadığını savunan Johnson, ulusal egemenlik hakkının yeniden elde edildiğini ve yeni değişimlerin hayata geçirileceğini belirtti. Johnson, ülkeye göçün kontrol altına alınması, balıkçılık sektörüne kısıtlamaların kalkması ve ülke olarak üçüncü ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları yapılabilmesi gibi gerekçeleri de ‘yeni değişimler’ olarak sıraladı.

BAYRAKLARI İNDİRİLDİ

Tam adı Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı olan ülkenin referandum yoluyla Haziran 2016’da aldığı karar, 40 ayı aşkın zorlu müzakereler ve belirsizlikler ardından nihayet gerçekleşti. Brexit’in saatler öncesinde Brüksel ve diğer Avrupa kentlerindeki AB kurumlarında bulunan Britanya bayrakları kaldırılırken, Avrupa Parlamentosu’nda (AP) bulunan 73 parlamenterin görevleri de düşmüş oldu.

En son Mayıs 2019’da yapılan AP seçimlerinde 751 olan parlamenter sayısı 705’e düşerken, geriye kalan sandalyeler ise başta Fransa, İspanya ve Hollanda olmak üzere 14 diğer ülke arasında paylaşıldı.

AB ‘BAŞARILI BİR İLİŞKİ’ İÇİN ÇALIŞACAK

Brexit vesilesiyle AB’den yapılan açıklamada ise, gelecekte ‘başarılı bir ilişki kurulması’ için çalışılacağı vurgulandı.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen tarafından kamuoyuna hitaben kaleme alınan açık mektupta, 31 Ocak 2020 için ‘duygusal bir gün’ ifadesine yer verildi. Von der Leyen, Büyük Britanya ile sağlam ve başarılı bir ilişki kurulması için ‘ellerinden gelen her şeyin yapılacağı’ vurgulandı.

TARAFTARLAR KUTLADI, KARŞITLAR MEŞALELER YAKTI

Brexit nedeniyle başkent Londra’da toplanan Brexit taraftarları etkinliklerle AB’den ayrılışı kutladı. Parlamento Meydanı’nda düzenlenen kutlamalara karşın Thames Nehri kıyısında toplanan AB yanlıları ise ‘Karanlığa Karşı Işık Yak’ adıyla meşaleli eylem düzenledi.

YIL SONUNA KADAR GEÇİŞ SÜRECİ

Brexit’in resmen gerçekleşmesine rağmen AB ile Britanya arasındaki müzakerelerin süreceği bu yıl sonuna kadar ‘geçiş süreci’ hayata geçiyor. Bu süre içinde parlamenterleri AP’den çekilen Britanya, aynı zamanda birliğin karar mekanizmalarında da yer alamayacak. Ancak birçok konuda 31 Aralık 2020’ye kadar Büyük Britanya bir AB üyesi gibi kalmaya devam edecek.

KARAR ALMADA YOK AMA KURALLARA UYMAYA DEVAM EDECEK

Geçiş süreci boyunca Büyük Britanya’nın AB’nin alacağı kararlara ve mevcut kanunlar ile normlarına uygun işleyişini sürdürmesi gerekecek. Olası bir yasal anlaşmazlık halinde bu konuda yetkili yargı mercii olan Avrupa Adalet Divanı, devreye girebilecek.

Ancak ne AP’de ne de AB’nin bakanlarının veya liderlerinin düzenleyeceği zirvelerde Britanya yer alamayacak. Katılımın AB üyesi diğer 27 üyeden talep edilmesi halinde Britanya davet edilebilecek.

İki taraf arasında ticari ilişkilerin nasıl şekilleneceği ve bir tür serbest ticaret anlaşmasının imzalanıp imzalanmayacağı müzakerelere kalacak. Ama diğer taraftan Britanya’nın ABD ve Kanada ile diğer birçok dünya ülkesiyle anlaşmaları müzakere edebilmesinin önü de açılmış olacak.

Brexit nedeniyle daha önce 2017’de duyurulan mavi renk pasaporta dönülmesi kararı da hayata geçirilecek. Britanya, 1921’den 1990’a kadar kullanılan mavi renk pasaportlara dönecek.

Euro Bölgesi’ne geçmediği için ulusal para birimini koruyan Britanya, sadece Brexit vesilesiyle 3 milyon adet 50 penilik madeni para bastırmıştı. Bu paralar bugünden itibaren dolaşıma giriyor.

HAKLAR YIL SONUNA KADAR KORUNUYOR

Brexit’in gerçekleşmesine rağmen geçiş süreci sonuna kadar Britanya vatandaşları halen AB vatandaşları gibi birlik içindeki seyahat serbestisinden yararlanmaya devam edecek. Ehliyetlerinin bu süreçte geçerli olacağı Britanya vatandaşlarının yıl sonuna kadar herhangi bri AB ülkesi ile Norveç, İsviçre, İzlanda ve Liechtenstein gibi Schengen ülkelerinde Avrupa Sağlık Kartı ile tedavi olmaları mümkün olacak.

2020 sonuna kadar karşılıklı olarak iki tarafın vatandaşlarının diğer tarafta çalışmasının önünde şimdilik bir engel yok. Britanya’da yaşayan 3 milyon AB vatandaşı ile AB ülkelerindeki 900 bin kadar Britanya vatandaşının durumu müzakerelerle netleşecek. Britanya’da en çok vatandaşı bulunan AB ülkesi 900 bin kişiyle Polonya.

FONLARA KATKI VE YARARLANMA DEVAM EDECEK

Her ne kadar AB’nin karar mekanizmalarında yer alamasa da Büyük Britanya, Brüksel’in bütçesine katkı sunmaya devam edecek. Benzer şekilde AB fonlarından da yıl sonuna kadar yararlanabilecek.

SÜREÇ BİTENE KADAR MALİYET 200 MİLYAR STERLİN OLACAK

Her ne kadar Brexit yanlıları AB’den çıkışın ‘ulusal egemenliği ve ekonomiyi güçlendireceği’ tezini savunsalar da, Brexit’in ekonomik maliyeti de olacak. Brexit referandumundan sonra geçen 40 aylık sürede Büyük Britanya ekonomisinin büyüme hızı yavaşladı ve normalde olabileceğinden daha az büyüme gerçekleşti.

2019 sonuna kadarki ekonomik kaybın 130 milyar sterlin (150 milyon euro) olduğu tahmin edilirken, bu kaybın bu yıl sonuna kadar 200 milyar sterlin olacağı öngörülüyor. Bu ise 2016’dan bu yana geçen sürede ekonomik büyümenin yüzde 2,5 ila 3 arasında daha az olduğu anlamına geliyor.

500 BİN İLA 800 BİN ARASINDA İŞ GÜCÜ KAYBI

Britanya ekonomisindeki daralma şimdilik istihdama yansımadı. 2016’da bu yana henüz AB’de olmanın da etkisiyle işsizlik oranları düşmeye devam etti ve yeni istihdam yaratıldı. Haziran 2016’da yüzde 4,5 civarında olan işsizlik oranı 2019 sonunda yüzde 3,8’e kadar gerilemişti.

Ancak Brexit’in etkisiyle Britanya’nın istihdamda 500 bin ile 800 bin arasında kayıp yaşaması da tahminler arasında.

NÜFUS YÜZDE 13, EKONOMİ YÜZDE 15 KÜÇÜLÜYOR

Brexit’le birlikte AB’nin üye sayısı 28’den 27’ye gerileyecek. 1957’de Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg tarafından Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) adıyla temeli atılan AB’ye sonradan üye olan ülkelerin başında Büyük Britanya geliyordu. 1973’te Danimarka ve İrlanda’yla birlikte 9’a yükselen AB üyesi ülke sayısı, 1981’de Yunanistan, 1986’da İspanya ve Portekiz’le 12’ye yükselmişti. 1992’deki Maastricht Antlaşması’nın onaylanmasıyla birliğin adı 1993’ten itibaren AB olarak değişmişti.

1995’te Avusturya, İsveç ve Finlandiya’nın da dahil olduğu AB, 2004’te en büyük genişlemesini gerçekleştirmişti. Eski sosyalist ülkelerden Polonya, Çekya, Slovakya, Slovenya, Estonya, Letonya, Litvanya ve Macaristan’la birlikte Malta ve Kıbrıs’ın üye olmasıyla 25 üyeye ulaşılmıştı. 2007’de Bulgaristan ve Romanya’nın dahil olduğu AB’ye son olarak 2013’te Hırvatistan dahil olmuştu. Türkiye’nin yanı sıra Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, İzlanda ve Bosna-Hersek de üye olmaya çalışan ülkeler.