Avrupa'da pandemi ile gelen otoriter eğilimler

Bir çok Avrupa ülkesinde Covid-19 pandemisi ile mücadele adı altında istisnai yönetim biçimleri çoğaldı. Bu uygulamaların pandemiden sonra da sürmesinden endişe ediliyor.

Gözetim mekanizmalarının yaygınlaşması, küçük işletmelerin kapanarak büyük dağıtım şirketlerine yerini bırakması, sosyalleşmenin sınırlandırılması ve yeni tahakküm biçimleri gibi çok sayıda endişe pandemik zamanda yeniden daha belirgin bir şekilde ortaya çıktı.

Polonyalı gazeteci Michal Kok, Gazeta Wyborcza’daki editör yazısında “Pandemi sona erdiğinde belki otoriter rejimlerle uyanacağız” diyerek uyardı. Gazeteci, batılı demokrasilerin otoriter sapma riskleri konusunda sorgulamalarda bulundu.

Silah satışlarının patlama yaptığı Macaristan’da Başbakan Viktor Orban, olağanüstü hal ilan etti. Orban, artık neredeyse sınırsız yetkiye sahip.

Arnavutluk’ta sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Çek Cumhuriyeti’nde hükümet sınırların aylarca kapalı kalabileceğini bildirdi. Fransa’da acil sağlık durumu ilan edilerek, yer değiştirme ve toplanma özgürlükleri sınırlandırıldı. Bir çok ülke, evde kalma uygulaması ve hastaları takip etmek için teknolojik mekanizmaları tartışıyor. Bazı ülkeler dronlarla insanları takip ederken, bazıları termal gözetim kameraları ve cihazları kullanıyor.

Avrupa kıtasındaki otoriterizm rüzgarı, pandemiye karşı alınan tedbirlerin kriz sonrasında da devam edeceği endişesine yol açtı. Bunlar hareket sınırlaması, toplumlar üzerindeki kontrolün arttırılması, hükümetlere özel yetkiler şeklinde şu an öne çıkıyor.

Avrupa Komisyonu sözcüsü Eric Mamer, tüm acil tedbirlerin gereklilikle ve sıkı bir şekilde ölçülü olmakla sınırlandırılması gerektiğini belirtti.

Geçici ve ölçülü olarak dayatılan tedbirler konusunda, örneğin Fransa’da avukatlar 2015 sonrasında yaşananları hatırlatıyor. DAİŞ çetelerinin katliamları sonrasında getirilen olağanüstü hal tedbirlerinin bir kısmı kalıcı hale geldi.

Fransa Ulusal Meclisi Avrupa İşleri Komisyonu Bakan Yardımcısı, “Covid-19 demokrasilerimiz için bir testtir” dedi. Başkan Yardımcısı, Covid-19 sonrası için Çin, Rusya ve Macaristan’ın esin kaynağı olmaması gerektiğinin altını çizdi.

Belçika’da Başbakan’a genişletilmiş yetkiler verildi. İnsan Hakları Ligi Başkanı Olivia Venet, dikkatli olmak gerektiğini belirterek, “Önemli olan demokrasi ve hukuk devletinin genel çerçevesidir. Ama bazen hükümetlerin ölçüsüz yetkilerle donanmak için bir krizden faydalandığını gözlemledik” dedi.

İsviçre de 13 Mart’tan bu yana Federal Konsey’in kararnamelerle ülkeyi yönetmesini sağlayan istisnai bir yönetimle işliyor.