BM İnsan Hakları Ofisi tarafından hazırlanan rapor, "ülkelerine geri dönenlerin Suriye'de karşılaştıkları durumla ilgili özellikle iç karartıcı bir tablo" çiziyor.

Salı günü yayınlanan ve özellikle kadınların savunmasızlığına dikkat çeken bir BM raporuna göre, ülkelerine dönen Suriyeli mülteciler işkence ve cinsel şiddet de dahil olmak üzere ciddi hak ihlalleriyle karşı karşıya kalıyor.

Raporun yazarları, Suriye hükümeti, fiili yetkililer veya diğer silahlı gruplar ülke genelinde gerçekleştirilen keyfi gözaltılar, işkence, cinsel şiddet ve kaçırma olaylarını belgeledi.

Rapora göre geri dönenler, Suriye'de para veya mal varlıklarının gasp edilmesi ve mülklerine el konulması gibi yaygın suiistimallere karşı da daha savunmasız durumdalar.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk yaptığı açıklamada, "Bu rapor, üçüncü ülkelere göç eden Suriyelilerin artan sayıda sınır dışı edilmesi bağlamında, geri dönenlerin, özellikle de kadınların çektiği acılara ilişkin endişe verici bir tablo çiziyor" diyerek tepki gösterdi.

Bir kişinin işkence ya da zalimane, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele riski altında olacağı bir ülkeye geri gönderilmesinin yasaklandığına atıfta bulunan Türk, "Geri gönderilen bu kişilerin durumu, Devletlerin adil yargılanma ve geri göndermeme hakkına bağlılıkları konusunda ciddi soru işaretleri yaratmaktadır" dedi.

Raporda Suriyeli mültecilerin özellikle Türkiye ve Lübnan'dan zorla deport edilmelerine dair örneklere yer veriliyor. Türk, Suriye'ye yapılacak herhangi bir geri dönüşün "gönüllü" olması ve "güvenli, onurlu ve sürdürülebilir" olmasını sağlayacak koşulların yerine getirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Ancak BM rakamlarına göre savaşın 2011'den bu yana 500 binden fazla can aldığı ve nüfusun yüzde 90'ından fazlasının yoksulluk içinde yaşadığı Suriye'de bunun oldukça zor olduğu belirtiliyor. Rapor, ülkeden kaçan pek çok Suriyelinin, bazı ev sahibi ülkelerde karşılaştıkları ekonomik zorluklar, istismar ve mülteci karşıtı söylemler nedeniyle geri dönmeye karar verdiğini belirtiyor.

Geri dönen ya da daha önce geri dönmüş kişilerle yapılan onlarca görüşmeye dayanan rapor, bazı durumlarda kadınların eşleri ya da başka bir erkek akrabaları tarafından "zemin yoklamak" için Suriye'ye dönmeye zorlandığı gerçeğinden özellikle endişe duyuyor.

Raporda, "Bu davranış başlı başına kadınlara yönelik bir şiddet biçimi olarak görülebileceği gibi, onları Suriye'deyken cinsel sömürü ve istismar da dahil olmak üzere toplumsal cinsiyete dayalı şiddet gibi hak ihlallerine ve istismarlara maruz bırakabilir" deniliyor.