Nisan 2023'ten bu yana General Abdül Fettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile HDK arasındaki çatışmalar, on binlerce insanın ölümüne ve 12 milyondan fazla kişinin yerinden edilmesine yol açtı. Birleşmiş Milletler'e (BM) göre Sudan, şu anda dünyanın en büyük zorla yerinden edilme krizine sahne oluyor.

NAİROBİ’DE TOPLANDILAR

Paralel hükümet tüzüğü, Kenya'nın başkenti Nairobi'de, Kenya ile diplomatik gerginliklerin yaşandığı bir dönemde, birçok ertelemenin ardından cumartesi gecesi kapalı kapılar ardında düzenlenen bir toplantıda imzalandı. 

AFP'ye göre, belgeyi imzalayanlar, Sudan'ın isyancıların kontrolündeki bölgelerinde bir "barış ve birlik hükümeti" kurmayı hedefliyor.

İmzalanan metinde, "kültürel, etnik, dini ya da bölgesel önyargılar olmaksızın özgürlük, eşitlik ve adalete dayalı laik, demokratik, merkezi olmayan bir devlet" inşa etme taahhüdü yer alıyor. 

Ancak, paralel hükümetin nerede kurulacağı belirtilmiyor. Buna rağmen, metinde savaşı sonlandırmak, insani yardıma engelsiz erişim sağlamak ve Sudan Devleti'nin "çeşitliliğini ve çoğulculuğunu" yansıtacak "yeni, birleşik, profesyonel bir ulusal ordu" oluşturma hedefleri sıralanıyor.

SİYASİ VE ASKERİ DESTEK

Belgeyi imzalayanlar arasında siyasi partiler, sivil toplum temsilcileri ve silahlı grupları içeren geniş bir koalisyon olan Birleşik Sivil Güçler bulunuyor. Sudan sendikalarının temsilcisi Alaa El-Din Nuqd ve imzacılara yakın bir kaynak, AFP'ye bu belgenin imzalandığını doğruladı. Birleşik Sivil Güçler sözcüsü Necmeddin Drisa, AFP'ye yaptığı açıklamada, bu paralel hükümetin "bir ay içinde" kurulabileceğini ve "Sudan'da" yer alacağını belirtti.

Kordofan ve Mavi Nil eyaletlerinin bir bölümünü kontrol eden Abdülaziz el-Hilu liderliğindeki Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N) fraksiyonu da metni imzaladı. Toplantıya HDK başkanı Muhammed Hamdan Dagalo katılmasa da, kardeşi ve paramiliter güçlerin 2 numarası Abdül Rahim Dagalo belgeyi imzaladı.

SUDAN BÖLÜNMEYE GİDEBİLİR

Doğu ve kuzey Sudan'ı kontrol eden ordu ile batı Darfur'un neredeyse tamamına ve güney Sudan'ın bazı bölgelerine hakim olan HDK arasındaki savaş, ülkeyi fiilen ikiye bölmüş durumda. Son haftalarda ordu, ülkenin merkezinde bir taarruz başlatarak önemli kentleri ve başkent Hartum'un büyük bölümünü geri aldı.

Uzmanlar, HDK'nin siyasi yaklaşımının Darfur üzerindeki kontrolünü güçlendirerek ülkenin bölünmesine yol açabileceğini belirtiyor. BM Genel Sekreter Sözcüsü, bu yaklaşımın Sudan'daki "parçalanmayı" artırabileceği ve "krizi daha da kötüleştirebileceği" uyarısında bulundu.

Arap Birliği ise Perşembe günü yaptığı açıklamada, "Sudan'ın birliğine zarar verebilecek ya da ülkeyi bölünme veya parçalanma riskiyle karşı karşıya bırakabilecek her türlü tedbiri" kınadığını duyurdu.

SAVAŞ SUÇLARI

Ordu ve HDK, savaş suçu işlemekle suçlanıyor. Özellikle HDK, kendi kontrolündeki topraklarda etnik toplu infazlar, cinsel şiddet ve ciddi insan hakları ihlalleriyle anılıyor.

Sudan'daki savaşın ve paralel hükümet ilanının, ülkenin geleceğini nasıl şekillendireceği ise belirsizliğini koruyor.