İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu, İç Anadolu Bölgesi Hapishaneler 2022 Yılı Nisan-Mayıs-Haziran Hak İhlalleri İzleme Raporu’nu dernek binasında yaptığı basın toplantısıyla açıkladı. Rapora göre, 2022 yılının ikinci çeyreğinde cezaevlerinde en az 13 kişi hayatını kaybetti. Raporda, cezaevlerinde hayatını kaybeden tutsakların 5’inin ağır hasta tutsak olduğu, 4 tutsağın şüpheli bir şekilde hayatını kaybettiği, 4 tutsağın ise intihar ettiğinin iddia edildiği ifade edildi. Rapora göre, yılın üç ayında İç Anadolu Bölge hapishaneleri için 76 kişi, diğer cezaevleri için 14 kişi olmak üzere toplam 90 kişi hak ihlali başvurusu yaptı.

300 BİNDEN FAZLA TUTSAK

Cezaevlerinde bulunan tutsak sayısının da yer aldığı raporda, 30 Haziran 2022 itibarıyla 283 bin 455’i hükümlü, 38 bin 738’i tutuklu olmak üzere kapalı ve açık ceza infaz kurumlarında toplam 322 bin 187 tutsak bulunduğu ifade edildi. Rapora göre, tutsakların 307 bin 232’isi erkek, 12 bin 693’ü kadın ve 2 bin 262’i ise çocuklardan oluşuyor.

AÇLIK GREVLERİ

Raporda cezaevlerindeki açlık grevleri ve ölüm oruçları ilişkin veriler de yer aldı. Rapora göre, Afyonkarahisar 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde, Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde, Çorum/ Sungurlu T Tipi Kapalı Cezaevin’de, Sincan 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde ve Sincan Kapalı Kadın Cezaevinde açlık grevleri ve ölüm oruçları devam ediyor.  Raporda, Sibel Balaç ve Gökhan Yıldırım’ın ölüm orucunda olduğu vurgulandı.

HASTA TUTSAKLAR

İHD’nin verilerine göre, hapishanelerde en az 651’i ağır olmak üzere en az bin 517 hasta tutsak var. Raporda İç Anadolu Bölge Cezaevlerinde en az 29 tutsağın sağlık hakkı ihlali yaşandığına vurgu yapıldı. Rapora göre, cezaevleri yönetimleri tutsakların diş tedavilerini engellemekte ve tutsaklar kelepçelerle hastanelere sevk edildi. Raporda, tutuklularının tedavi haklarının “doktor yok” gerekçesiyle yapılmadığı veya raporlu ilaçların cezaevinde yönetimince alınmasının engellendiği aktarıldı.

İŞKENCECİ UYGULAMALAR

Rapora göre 2022 yılı Nisan-Mayıs ve Haziran Aylarında İç Anadolu Bölgesinde bulunan cezaevlerinde en az 15 tutsak işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Raporda, cezaevlerinde gerçekleştirilen işkencenin ve tutsaklara yönelik kötü muamelenin temelinde cezaevi görevlilerine yönelik cezasızlık politikasının yattığı ifade edildi. Rapora göre, cezaevi görevlilerinin soruşturulma, yargılanma kaygısı olmadan hareket etmeleri ve tutuklular tarafından Adalet Bakanlığı’na yapılan başvuruların sonuçsuz kalması benzeri olayların sıklıkla ve artarak görülmesine sebebiyet veriyor.

HAK İHLALLERİ

Raporda, cezaevlerinde yaşanan hak ihlalleri ise şöyle sıralandı:
 
“*Bazı mahpuslar ‘ağırlaştırılmış müebbet’ hükümlüsü olmadıkları halde tekli odalarda tutulmuştur.
 
*Afyon 1 Nolu T Tipinde mahpuslar ayakta sayım vermeye zorlanmışlardır.
 
*Bolu F Tipinde bir mahpusun darp ve işkence gördüğü, bir kolunun kırıldığı ve tedaviye götürülmediği öğrenilmiştir.
 
*Çorum/İskilip Açık Cezaevinde mahpuslar görevlilerin hakaretlerine ve sinkaflı küfürlerine maruz kaldıkları öğrenilmiştir.
 
*Çorum/İskilip Açık Cezaevinde bir mahpusun sol kolunda platin olmasına rağmen kendisini tarım iş koluna verildiği, kolundaki platinin döndüğünü ve acil hastaneye götürüldüğünü, sonra kendisini o iş kolundan aldıkları ve Genel Hizmetlere bağlı çay ocağına verdikleri, kuruma geldiğinden beri haftanın 7 günü en az 12 saat ile 18 saat kadar aralıksız çalıştırıldığı, duruma itiraz ettiğinde hakaret, sinkaflı küfürler ve tehdide maruz kaldığı öğrenilmiştir.
*Çorum/İskilip Açık Cezaevinde bir memurun, bir mahpusu dönerli koltuğa oturtup döndürerek dövdüğü öğrenilmiştir.
*Çorum/Sungurlu T Tipine sevk edilen bir mahpus girişte çıplak arama dayatıldığını, kabul etmeyince zorla soyarak aradıklarını ve 4 – 5 kişinin kendisini darp ettiğini, bir kişinin de diziyle ayaklarıma başka bir kişinin de diziyle kafasına bastığını, üzerindeki montun o sırada yırtıldığını, üst aramasına direndiği gerekçesiyle disiplin soruşturmasına maruz kalıp 1 ay görüş yasağı cezası aldığını aktarmıştır.
*Sincan 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde bir mahpus hastaneye götürülürken hakarete maruz bırakılmıştır.”

GAZETELER ENGELLENİYOR, SÜRGÜN DAYATILIYOR

Raporda yer alan bilgilere göre, Yeni Yaşam, Birgün ve Evrensel gibi gazeteler verilmiyor, tutsakların iletişim hakkının engellendiği vurgulandı. Tutsaklara idarece belirlenen kanallar dışında hiçbir TV kanalının televizyonda verilmediğinin aktarıldığı raporda, tutsakların mektuplarına da el konulduğu belirtildi.
Rapora göre, cezaevlerindeki tutsaklar sürgün  ediliyor. Raporda, tutukluların ailelerine yakın cezaevlerinde bulunma hakkının ihlal edildiğini belirtildi. Raporda, konuya ilişkin “Son yıllarda hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri raporları incelendiğinde en yoğun hak ihlali yaşanan başlıklarından birisinin de zorunlu sevkler yani sürgünler olduğu görülür. Sevkler öncesi kısa sürede mahpusların bilgilendirilmesi, kimi durumlarda hiç haber verilmeden başka gerekçelerle koğuş ve hücrelerden çıkarılarak gerçekleştirilmesi önemli bir sorundur. Sevk edildikleri halde eşyaları verilmeyen, eşyalarının bir kısmı eski hapishanede bırakılan çok sayıda mahpus bulunmaktadır. Sevk edilen mahpuslar hapishanelere girişlerde çıplak arama uygulamasına maruz bırakılmakta, kabul etmeyen mahpuslar darp ve şiddete maruz kalmaktadırlar” ifadelerine yer verildi.
Raporda, tutsakların ailelerinden uzak cezaevlerine sürgün edilerek aile bağlarının koparıldığı aktarıldı. Bunun ekonomik durum bakımından aileler için ciddi sorunlar yarattığı ve aile ile iletişimin tamamen koparıldığı belirtildi, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi 2 No’lu Genel Raporu’ndaki görüşe dikkat çekildi.

 
KATLEDİLEN TUTSAKLAR

Raporda, katledilen tutsaklara dair şu bilgiler verildi:
"*Mehmet Sevinç: Manisa T Tipi Kapalı Hapishanesi. 07 Nisan 2022’de beyin kanaması geçirerek yaşamını yitirdi.
*Ferhan Yılmaz: Silivri 5 Nolu L Tipi Kapalı Hapishanesi. 12 Nisan 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
*Mehmet O.: Antalya Kapalı Hapishanesi. Hasta Mahpus, 19 Nisan 2022’de intihar ettiği iddia edildi.
*Ali Nuri Bakır: Kandıra F Tipi Kapalı Hapishanesi. 22 Nisan 2022’de kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdi.
 
*Seyit Şahin: Patnos L Tipi Kapalı Hapishanesi. 26 Nisan 2022’de intihar ettiği iddia edildi.
 
*Yusuf Akmısır: Bolu F Tipi Kapalı Hapishanesi. 08 Mayıs 2022’de intihar ettiği iddia edildi.
 
*Abdullah Ece: İzmir Kırıklar F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu. Hasta Mahpus 73 yaşında. Covid-19 nedeniyle entübe edildiği hastanede yaşamını yitirdi.
 
*Ferhat Doğan: Tarsus T Tipi Kapalı Hapishanesi, 15 Mayıs 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
 
*Y.E.Y.: Ceyhan M Tipi Kapalı Hapishanesi. 20 Mayıs 2022’de intihar ettiği iddia edildi.
 
*Sıddık Uğur: Batman/Beşiri T Tipi Kapalı Hapishanesi, 25 Mayıs 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
 
*Hakan Kaşarlıoğlu: Denizli D Tipi Kapalı Hapishanesi, 04 Haziran 2022’de kalp krizi nedeniyle vefat etti.
 
*Kadir Karademir: Patnos L Tipi Kapalı Hapishanesi, 12 Haziran 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
 
*Fethi Ün: Denizli/Kocabaş T Kapalı Hapishanesi. 13 Haziran 2022’de beyin kanaması sonucu yaşamını yitirdi."