2014-2015 yılları için 5,5 milyar dolar civarındaki toplam genel bütçeye sahip olan BM’nin özellikle insan hakları ve sağlık gibi konularda yüzüstü bırakılması dikkat çekiliyor. Dünyanın değişik bölgelerindeki barış gücü faaliyetleri için de 7 milyar dolar ek fon harcanan BM’nin kalkınma, barış ve güvenlik ile insan hakları gibi temel misyonları bulunuyor.

Ancak her ne kadar yetersiz olsa da, BM’nin dev bütçesinden sağlık ve insan haklarına ayrılan pay eleştirilerin odağında. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR)’in başına getirilen Zeyid Raad el Hüseyin, geçtiğimiz haftalarda BM üyesi ülkelerin ‘sorumsuz’ tavrına dikkat çekmişti.

OHCHR’nin 2014 ve 2015 dönemi için yıllık 87 milyon dolarlık bütçeyle yetinmek zorunda kaldığını söyleyen El Hüseyin, “benden bir sel felaketiyle bir kova ve bir botla başa çıkmamı istiyorlar” diyerek, tepkisini dile getirmişti. BM Güvenlik Konseyi ile İnsan Hakları Konseyi’nin kendilerine sürekli yeni misyonlar yüklediğini belirten El Hüseyin, bunların başında araştırma misyonları ile araştırma komisyonlarının eğitiminin geldiğini kaydetti. El Hüseyin, OHCHR’e yüklenen tüm görevlere rağmen, kurumun ihtiyacı olan fonların kendilerine verilmediği eleştirisinde bulundu.

“BM’Yİ İTFAİYE ERİ GİBİ ATEŞE SÜRÜYORLAR AMA SU VERMİYORLAR”

Konuyla ilgili konuşan Global Policy Forum (GPF) adlı kuruluşun yöneticisi Jens Martens, “Hükümetler, Birleşmiş Milletler’i itfaiye eri gibi öne sürerken, daha sonra onları yarı yolda bırakıyorlar. BM’yi yangın yerine çağırıyorlar, ama ateşi söndürmesi için su vermiyorlar ve sonra da ‘yetersiz kalmakla’ suçluyorlar” demişti. Martens, üye devletlere çağrı yaparak, BM’nin ve özellikle de OHCHR’in ihtiyacı olan fonları sağlamalarını istemişti.

OHCHR’nin insan hakları alanındaki faaliyetlerini yürütebilmesi için yeterli bütçeye sahip olmaması nedeniyle genellikle üye ülkelerin gönüllülük temelindeki yardımlarına muhtaç olduğu da biliniyor.

SAĞLIK BÜTÇESİ DE ÜYE DEVLETLERİN İNSAFINA BIRAKILDI

Batı Afrika’daki ebola virüsüne karşı ‘yetersiz’ kaldığı eleştirileri alan BM’ye bağlı Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nun da aynı sorunlarla karşı karşıya kaldığı bir gerçek. 2014-2015 yılları için 3 milyar 977 milyon euroluk bir bütçe çalışması hazırlayan WHO, bu bütçenin sadece yüzde 23’lük bir kısmını BM’den alabiliyor. Geri kalan yüzde 77’lik kısmı için ise üye ülkelerin gönüllülük temelinde yapacağı yardımlara bel bağlamak durumunda kalınıyor.

WHO’nun dünya üzerinde artan salgın ve hastalıklara rağmen, son yıllarda bütçesini sınırlı tutması ve hatta önceki yıllara oranla düşürmesi de dikkat çekiyor.

BM’nin genel bütçesine ABD yüzde 22, Japonya yüzde 10,8, Almanya yüzde 7,1, Fransa yüzde 5,6, Büyük Britanya yüzde 5,2 ve Çin yüzde 5,1 oranında katkı sunuyor. İtalya ise yüzde 4,4 civarındaki katkı ile BM bütçesine en çok katkı yapan yedinci ülke.