Brezilya’da 1964-1985 yılları arasında hüküm süren askeri diktatörlük döneminde yaşanan ağır insan hakları ihlallerine ilişkin veriler yayınlandı. Tüm askeri belgelere ulaşılmamasına rağmen ortaya çıkan sonuçlara göre, askeri diktatörlük döneminde en az 435 kişi siyasi düşüncelerinden ötürü ya kaybedilip yada katledilirken, on binlerce muhalif işkence tezgahlarından geçirildi.

Brezilya’nın eski gerilla olan Devlet Başkanı Dilma Roussef’in 2011 yılında hayata geçirdiği Hakikatler Komisyonu çalışmalarının sonuçlarını içeren raporu kamuoyuna duyurdu. 4 bin 400 sayfadan oluşan rapor, askeri diktatörlük mağduru bin 100 kişi ile görüşülerek hazırlandı.

Komisyonun raporuna göre, 1964 yılındaki darbeden demokratik seçimlere geçilen 1985 yılına kadar yüz bini aşkın muhalif göz altına alındı. Bu kişilerden en az 50 bini işkence gördü.

Raporda, askeri diktatörlük döneminde muhalif 435 kişinin katledildiği yada kayıp olarak kayıtlara geçtiğine dikkat çekildi. Ancak rapor, dikatörlük dönemi kurbanlarının gerçekte daha fazla olduğuna dikkat çekiyor, zira askeri arşivin tüm belgelerine ulaşmak mümkün olmadı.

SİSTEMLİ BİR DEVLET POLİTİKASIYDI

Hakikatler Komisyonu’nun raporunda, diktatörlük döneminde muhaliflere karşı işlenen suçların devlet politikasının parçası olarak vuku bulduğuna vurgu yapıldı. Raporun sonuç bölümünde şöyle denildi: “Askeri diktatörlük döneminde muhaliflerin bastırılması ve yok edilmesi, askeri hükümetin devlet başkanları ve bakanları tarafından karar altına alınan ve uygulanan resmi devlet politikası idi.”

Raporun bu gerçeği dile getirmesi, askerlerin daha önce sürekli olarak savunduğu, ‘işkenceleri kendie başına hareket eden bir avuç  radikal devlet görevlisi yapıyor’ tezinin de boşa çıkarılması anlamına geliyor.

ROUSSEF: SADECE GERÇEKLER BARIŞMAYI MÜMKÜN KILABİLİR

Raporu hazırlayan komisyonu bizzat kurduran eski gerilla şimdiki Devlet Başkanı Dilma Roussef, demokrasi için mücadele eden herkesi saygıyla andıklarını söyledi.

Diktatörlük döneminde işlenen suçların ortaya çıkarılması ile güçlü bir demokrasinin temellerinin atılacağını dile getiren Roussef, toplumsal uzlaşı ve barış için bunun şart olduğunu kaydetti. Roussef, “sadece gerçekler bir barışmayı mümkün kılabilir” dedi.

SUÇLULARDAN SADECE 196’SI HAYATTA

Raporu hazırlayan ekibi yöneten Pedro de Abreu Dallari, raporda işlenen suçlara karıştığı tespit edilen 377 kişinin bulunduğunu, ancak bunlardan sadece 196’sının halen hayatta olduğunu söyledi. Komisyonun bu kişileri yargılama yetkisi bulunmadığını hatırlatan Dallari, hukuka gereken bilgi ve tavsiyeleri sunduklarını ve 1979 genel affının iptal edilmesini istediklerinin de altını çizdi.

Askeri arşivlerdeki birçok belgeye erişimlerinin engellenmesinden şikayetçi olan Dallari, komisyonun var olan belge ve tanıklıklara dayanarak raporu hazırladığını da kaydetti.

Brezilya’da solcu Devlet Başkanı  João Goulart’a karşı gerçekleştirilen CIA destekli 1964 darbesi sırasında birçok özgürlükler kısıtlanmıştı. Devlet başkanlığının halk tarafından seçilmesinin ve muhalefet partilerinin yasaklandığı diktatörlük, 1985 yılında muhalefetin baskılarına dayanamayarak seçimlere müsade etmişti. Ancak seçimlerin ilk galibi olan muhalif aday Tancredo Neves, göreve başlayamadan kısa bir süre önce şüpheli bir şekilde rahatsızlanmıştı. Ancak, buna rağmen askeri diktatörlük zayıflamış ve çözülüş sürecine girmişti.