Newroz, özellikle 90’lı yıllarda Kuzey Kürdistan’da kitlesel gösteriler ve serhıldanlarla kutlanıyordu.  Geçen yıllarda Batı, Güney ve Doğu Kürdistan’da da benzer şekilde, kitlesel kutlanmaya başlandı. Bu kutlamalar da PKK’nin geliştirdiği ulusal mücadeleyle orantılı bir gelişme gösterdi. Son yıllarda bu kitlesel kutlama alanlarına Kürt ulusal mücadelesi açısından tarihsel öneme sahip Kandil bölgesi de eklendi.

Güney Kürdistan’ın şehir ve kasabalarında da benzeri kitlesel kutlamalar gelişmeye başlarken Kandil’deki  kutlama tüm bu alanlar içerisinde dikkatleri üzerine en fazla çeken oldu.

Ben de bir gazeteci olarak 2007 yılından bu yana Kandil’deki Newroz kutlamalarını izleme fırsatı buldum. Her geçen yıl daha da görkemlileşen kutlamalara sahne olan Kandil’de merkezi Newroz kutlamasının ilki 2005 yılında gerçekleşti. Adım adım kitleselleşerek kutlanan Kandil’in bu yılki Newroz’u yarın kutlanacak. Newroz kutlamaları için hazırlıklar son aşamaya geldi. Günler öncesinden başlayan hazırlıklara onlarca kişi katıldı. Misafirlerin ağırlanacağı alan her türlü ihtiyacı giderek şekilde hazırlandı. Sahne kuruldu, yeşil, sarı, kırmızı renklerle süslendi. On binlerce Kürdistanlının katılacağı Newroz kutlamalarına Kürdistan ve Avrupa’dan birçok sanatçı sahne alacak ve değişik çevrelerden konuklar da bu Newroz’da hazır bulunacak.

Yıllardır izleme imkanı bulduğum Kandil Newroz’una ilişkin geçen yıllara dair önemli bulduğum bazı gözlemlerimi anekdotlar halinde sizinle paylaşmak istedim.  

BOMBALARA RAĞMEN KUTLAMALAR

2005’de gerçekleşen kutlama ilk olmasından dolayı çok fazla kimsenin dikkatini çekmemişti. Bir de ismi sürekli savaşla anılan bir alanda olmasından dolayı kaygılı yaklaşımlar vardı. Böyle olması oldukça doğaldı, çünkü Kandil daha o dönemlerde Türk devleti tarafından hava saldırılarıyla sürekli tehdit ediliyordu. Öyle ki 17 Aralık 2007’de Kandil yoğun bir hava saldırısına uğradı. Son olarak 2012 yılının sonbahar aylarında Kandil’e yapılan hava saldırısında yıllardır Newroz’un kutlandığı alan hedef alındı, bin bir emekle yapılan sahne yerle bir edildi. Aslında bu, bazı kesimlerin Kürtlerin Newroz direncinden, inadından ne kadar korktuklarını da gözler önüne seriyordu. Zira Kandil yüz yıldır sürekli Kürtler için ölüm mekanı haline getirilmişti. Hem Güney Kürdistan’da mücadele yürüten Kürt örgütleri, hem de İran’a karşı mücadele yürüten Qasımlo hareketi burada konumlanmış ve yoğun saldırılar sonucunda komplolarla tasfiye edilmişti.  

Geçen sürede Kandil’in ismi sürekli savaşla, hava bombardımanlarıyla anılır oldu. Kürtler yerlerinden, topraklarından göçertilmeye çalışıldı. Bu ünlü Kürt dağında Kürtlere bir kez daha ölüm reva görülüyordu. Kürtler ya topraklarını terk edeceklerdi ya da Newroz’la birlikte direniş kültürünü bu topraklarda güncelleyerek sürdüreceklerdi. Sonraki yıllar Kürtler bu topraklarda kültürünü sürdürmede inat etti. Tüm bu tehdit ve saldırılar Kandil ve Güney Kürdistan halkının buradaki Newroz alanına akmasına engel olamadı. Newroz ve Kandil’in ortak paydası oluyordu direniş.

NEWROZ HALKI KÜRTLER

Kürdistan’da 80’lerle başlayıp 90’larda yaygınlık kazanan direniş ve serhıldanların tüm bir ülkeye yayılışı adım adım gelişti. Kuzey Kürdistan’dan, Doğu’ya, Batı’ya yayılan direniş Güney Kürdistan’ın her yerinde de yankı bulmuştu. Newroz’larla gelişen serhıldanlar Kürtlerde yeni bir direniş kültürü yaratmıştı. Kürtler artık bir Newroz halkı olarak tanımlanmaya başlanmıştı. Kandil’de yaşanan da bu oluyordu. Ve bu, her geçen yıl daha da gelişerek dikkatleri üzerine çekiyordu. Önceleri sadece Kandil’den birkaç yüz kişiyle gerçekleşen kutlamalar her geçen yıl artarak binlere, on binlere ulaştı. Bu kutlamalar kendisiyle birlikte yeni bir kültür yaratmaya başladı. Kürtler bu alanlarda güçlerini birleştiriyorlardı, örgütlü güçlerinin farkına varıyorlardı. Bu da her geçen yıl daha güçlü şekilde alana akmalarını sağlıyordu.

Kandil Newroz’u ilk dönemler gazete köşelerinde, televizyon haberlerinde de kendisine çok fazla yer bulamıyordu. Sadece Kürt medyası bu alanda kutlanan Newroz’u anlamaya, analiz etmeye çalışıyordu, ama o da neredeyse normal bir haber olarak görülüp geçiliyordu. Sonraki yıllarda kitleselleşen Newroz herkesin dikkatini üzerine çekmeye başladı. Her geçen yıl daha kitlesel kutlanmaya başlanan Kandil Newroz’u artık gazetecilerin, televizyon kuruluşlarının dikkatini çeken öncelikli yerlerden birisi durumuna geldi.

DÖRT PARÇA, KANDİL NEWROZU'NDA BULUŞUYOR

Kandil Newroz’una dikkat kesilen sadece basın da olmadı. Güney Kürdistan halkı da her geçen yıl artık Kandil’de kutlanacak Newroz’u bekler oldu. Kandil bir yandan Güney Kürdistan halkının buluştuğu bir alan haline gelirken, aynı zamanda dört parça Kürdistan hatta Avrupa’da yaşayan Kürtler dahi Kandil’in Newroz alanında bir araya gelmeye başladı. Kandil Newroz’u sadece halkı bir araya getirmekle sınırlı kalmadı, farklı parçalarda mücadele yürüten farklı Kürt parti ve örgütlerinin de buluştuğu, Kürt ulusal bütünlüğünün sağlandığı en dikkat çekici mekan haline gelmeye başladı. Bugün artık on binlerin buluşma alanı haline gelen Kandil Newroz’unun kutlama sahnesinde tüm Kürtler farklılıklarına rağmen halka mesajlarını vermeye başladı. Kandil Newroz alanı bu yönüyle de aslında milyonlara varan kutlama alanlarından farklılık arz etmektedir.

ÖZGÜR KUTLAMALAR

Kürtler dünyanın neresinde serhıldanlar yapsa, bayramlarını kutlasa hemen hemen her seferinde egemen güçlerin güvenlik kollukları tarafından hakaretlere uğrar, engellerle karşılaşırlar, coplanır, tutuklanır, zindanlara atılırlar. Bu alanlarda Kürtler sürekli hakarete uğramakla kalmaz, çoğu zamanda canları pahasına bu alanlara çıkmaya çalışırlar. Ancak Kandil’de Kürtler kendi topraklarında özgürce kendi renkleri, dilleri, kültürleriyle, sloganlarıyla, türküleri ve halaylarıyla Newroz’larını kutlarlar. Güvenlik ise yine Kürtler tarafından alınır. Ve Newroz bayramı, hiçbir kargaşa, kavga, gürültü, ölüm, güvenlik kaygısı olmadan doyasıya bayram gibi yaşanır.

ÇOCUKLAR, KADINLAR, GENÇLER, YAŞLILAR KANDİL’DE BULUŞUYOR

Kandil Newroz’una her yaştan, cinsten insanlar bir araya gelir. Bazen gece yarısından itibaren Newroz alanı dolmaya başlar, ateşler yakılır, piknik çadırları kurulur. Kürtler geceden başlayarak halaylar çekmeye başlarlar. Sabaha başlayacak kutlama aslında saatler öncesinden başlar ve sabaha gelecek misafirler halaylarla karşılanır. Alana kurulan dev anfilerden bir gün öncesinden stran sesleri yükselmeye başlar. Herkes bir sonraki günün hazırlığı için yoğun bir koşturma içinde olur. Dini bir ritüel, bir ayin gibi hazırlıkla, sabırsızlıkla beklenir Newroz. Bu Newroz’ların en dikkat çekenlerinin başında kadınlar ve çocuklar gelir. Kadınlar rengarenk ulusal kıyafetleriyle alanı doldururken, çocukların süslenmiş, yeşil sarı kırmızıya boyanmış elbiseleri bir renk cümbüşü oluşturur. Tüm bayramların vazgeçilmezi çocuklar, Kürtlerin çocukları artık kendi bayramlarıyla daha çocuk yaştayken tanışırlar. Kandil Newroz’unda yaşlılar ve gençler de kendi yerlerini alırlar. Baskı ve zulümle özgürlüğe susamış yaşlılar bir nebze olsun özgürlük havasını solmaya çalışırken, gençler daha özgür yarınlar için bilenirler.

Bu kutlamaların ortak bir de paydası olur kuşkusuz. Kürtler parçalanmış, sınırlarla bölünmüş coğrafyalarında kendi kültürlerini hep birlikte yaşatıyorlar. Bu ortak bir duygu, düşünce ve kültür yaratıyor. Sınırlar, parçalanmışlıklar anlamını bu alanlarda yitirmeye başlar. Kandil Newroz’u tüm bunlar arasında en fazla da bu özelliğe sahip olan alan olur. Çünkü Kürdistan’ın her tarafından Kürtler Newroz kutlaması için bu alana akmaya başlar. Ulusal ve yerel halaylarını birlikte çeker, her bölgenin yemek kültürüyle nefis kokular sarar Newroz alanını. Sofralar kurulur, ikramlar başlar. Tanıdık tanımadık herkes aynı olur, sofralara büyük içtenlikle davetler yapılır.

Bu yılki kutlamalar ise yarın yapılacak ve tüm hazırlıklar tamamladı.  Yarın Kandil Newroz’unun çok daha büyük bir kitleyle kutlanması, oldukça da coşkulu geçmesi bekleniyor.

Yarın da Kandil’in 2013 Newroz alanında ortaya çıkacak tabloyu sizinle paylaşacağız.