Dicle Üniversitesi’nde geçtiğimiz günlerde, Kürt Halk Edebiyatı bölümünde Kürtçe tez yazılamayacağı haberleri medyaya yansıdı. Ayrıca Bölümdeki öğrenim dili Türkçeydi. Sosyal medyada Selim Temo tarafından paylaşılan ders görüntülerinden sonra açıklama yapan üniversite, yansıyanların yalan olduğunu söyleyip eğitim dilinin Türkçe olduğunun altını çizdi. Yani iddia dediği olayı kabul etti. Ardından HDP’li Ebru Günay’ın verdiği uçaklarda Kürtçe anons önergesine Ulaştırma Bakanlığından “Kürtçe ortak dillerden değil” cevabı verildi.

AKP, çözüm süreci ile Kürtçe üzerinde baskıları gevşetse de 2016’daki darbe girişiminden sonra Kürtçe kurumların hemen hemen hepsi hedef haline geldi. Baskılar özellikle bu dönem en yoğun zamanını yaşadı. Kayyum atanan belediyelerde Kürtçe tabelalar kaldırıldı, yakın zamanda yine yol ve yaya işaretleri için yazılmış Kürtçe yazılar da silindi. Sokakta Kürtçe konuşanlar, düğünlerde söylenen şarkılar ise tıpkı 90’lardaki gibi hedef olmaya başladı. Sadece 2016’dan sonraki tablo Kürtçe üzerindeki asimilasyon ve baskının ne kadar arttığına dair bir tablo ortaya koyuyor.

ÜÇ KEZ MÜHÜRLENDİ

Kürtçe üzerindeki baskılar aslında çözüm süreci döneminde de yaşanmaya başlamıştı. KURDİ-DER, MAPER ve Eğitim Sen 2014’te Amed’in Bağlar ilçesinde bulunan Dibistana Seretayî a Ferzad Kemangar-Ferzad Kemanger İlkokulu ile Şırnak Cizre ilçesinde Dibistana Seretayî a Berîvan-Berivan İlkokulu ve Hakkari Gever’de Üveyş Ana İlköğretim Okulu’nu açtı. Açıldığı günün hemen ertesinde savcılık kararıyla mühürlenerek kapatılmaya çalışılan Dibistana Seretayî a Berîvan, öğrenciler ve aileleri tarafından kapısına vurulan mührün sökülmesiyle Kürtçe eğitimine devam etti. Okul toplam 3 kez mühürlendi. Sonrasından 2016’da Cizre’ye atanan kayyım ile Kürtçe eğitim tamamen durduruldu.

Amed’de 2014 yılında açılan 5-11 yaş grubu, 250 çocuğa Kürtçe eğitim veren Ferzad Kemanger ilkokulu, 677 sayılı KHK ile kapatıldı. Yine Amed’de Kürtçe eğitim veren Ali Heriri İlkokulu da kapatılan okullardan biriydi. 2010 yılında Amed Kayapınar ilçesinde Kürtçe eğitim veren Dicle Fırat Koleji de 2016’da kapatılan okullardan oldu.

800 ÖĞRENCİNİN EĞİTİM ALDIĞI YER KARAKOL YAPILDI

Gever’de 2014 yılından bu yana hizmet veren, müfredatı KURDÎ-DER tarafından hazırlanan Üveyş Ana ilkokulunun da faaliyetleri kayyımla birlikte sonlandırıldı. En az 800 çocuğun eğitim gördüğü okulun, kapatılan süreler içerisinde alternatifleri de zamanla etkisizleştirildi. 2016 yılında sokağa çıkma yasakları ile Ape Musa Park’ında eğitim verilen yer de kapatılarak, karakola çevrildi.

Amed’in Lice ilçesine bağlı Yalaza (Kerwas) köyünde ise 4 katlı Kürtçe okul sokağa çıkma yasakları kapsamında düzenlenen operasyonda, Nisan 2017 tarihinde iş makineleri tarafından yıkıldı. DBP’li belediyelerin desteklediği Kürtçe eğitim veren müfredatı Kürtçe olan Zarokistanlar ve diğer kreş/anaokulları belediyelerin başına geçirilen kayyımlar tarafından Türkçe eğitim veren kurumlara ya da Kuran kurslarına dönüştürülmeye başlandı.

Mardin Artuklu Üniversitesi KHK ihraçları nedeniyle “Yaşayan Diller Enstitüsü” bünyesindeki Kürdoloji bölümü işlevsiz bir duruma getirildi.

EN KÖKLÜ DERNEKLER KAPATILDI

1992 tarihinden bu yana Kürt dili, edebiyatı ve tarihi üzerine çalışmalar yapan İstanbul Kürt Enstitüsü KHK ile kapatılan kurumlardan biri oldu. 2006’da merkezi Amed olmak üzere farklı illerdeki 37 şubesiyle Kürt Kültürünü Araştırma ve Geliştirme Üzerine çalışan (KURDİ-DER) de 677 KHK ile kapatıldı. Yine Ehmedê Xanî Dil Akademisi ve Kürt Yazarlar Birliği gibi sivil toplum örgütleri de KHK’lar ile kapatıldı.

Kurumlar ve akademilerin yanı sıra Kürtçe yayın yapan birçok TV ve radyoda kapatılan kurumlar arasında yer aldı: DENGE TV, JİYAN TV, VAN TV, ZAROK TV ve pek çok radyo 677 KHK ile kapatılanlardan başlıcasıydı. Kürtçe eğitim veren, yayın yapan tüm kurumlar bu saldırının hedefindeydi.

SOKAKTA İSE SALDIRI

15 Temmuz sonrası OHAL darbesi sonrası kurumlar ve Kürtçenin yaşatıldığı her alan devlet tarafından tasfiye edilmeye çalışılırken sokakta da milliyetçilik yurttaşları hedef aldı.

2013’te İstanbul’da servis aracında Kürtçe konuştuğu için Rıdvan İşler bir grup ırkçının saldırısına uğrayarak yaralandı. 2014’te Kaş’ta Kürtçe konuştuğu için 15 kişilik bir grubun saldırısına uğrayan Mahir Çetin hayatını kaybetti. Mahir Çetin’in saldırıya uğrama anına ilişkin kamera kayıtları daha sonra ortaya çıktı. Görüntülere göre Mahir Çetin yaklaşık 15 kişilik bir grubun saldırısına uğrayarak, hayatını kaybetti.

Yine İstanbul Kağıthane’de 2015’te durakta otobüs beklerken telefondan Kürtçe konuşan 21 yaşındaki Sedat Akbaş, 6 ırkçının bıçaklı saldırısına uğradı ve hayatını kaybetti. Akbaş’ın cenazesi için AKP’li belediyenin cenaze arabası vermemesi üzerine Batman’a otobüsle gönderildi.

Ağrı’da askerlik yapan Fikret Aydemir, Kürtçe konuştuğu için ırkçı askerler tarafından uzun süre taciz edildi ve saldırıya uğrayan Aydemir, uzun süre hastanede tedavi gördü.

KÜRTÇE SELAM, MÜZİK SALDIRI SEBEBİ

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nde göz ameliyatı olan 71 yaşındaki eşiyle Kürtçe konuşan 74 yaşındaki Ekrem Yaşlı, bir hasta refakatçısı tarafından darp edildi.

16 Aralık 2018 tarihinde Sakarya’nın Hendek ilçesinde Kürtçe konuştuğu için uğradığı ırkçı saldırı sonucu Kadir Sakci hayatını kaybederken oğlu Burhan Sakci ise ağır yaralandı.

Sakarya'nın Karasu ilçesinde 21 Ağustos 2019'da mevsimlik işçi olarak çalışmaya giden Şirin Tosun, Kürtçe selam verdiği için kafasından silahla vurularak öldürüldü.

Son olarak Ankara Etimesgut ilçesi Alsancak Mahallesi’nde Ağrı Patnoslu 20 yaşındaki Barış Çakan adlı genç, Kürtçe müzik dinlediği gerekçesiyle kalbinden bıçaklanarak öldürüldü.

Bu olayların hemen hemen hepsi medyaya ve sosyal medyaya yansıdı fakat valilikler ve devlet görevlileri saldırıların Kürtçeden kaynaklı olduğunu saklamaya çalıştı.

KÜRTÇE PAS İSTEME GERGİNLİĞİ

Kürtçeye ilişkin saldırı kurumlar ya da insanlarla sınırlı kalmadı ve düğünlerden yeşil sahalara kadar yansıdı. 2018’de, İzmir’in Narlıdere ilçesinde sokakta yapılan ve Kürtçe müzik çalınan düğünü polisler bastı. Polis, düğün müzisyenlerini “zafer işareti” ve “Kürtçe müzik” gerekçesiyle gözaltına aldı.

Yine aynı yıl HDP’nin 11 Şubat’ta Ankara Spor Salonu’nda yapılan kongreye giderken otobüste hep birlikte “Serhildan jiyan e” şarkısını söyleyen 36 HDP’li Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü tarafından ifadeye çağrıldı.

Van’daki düğünlerde Kürtçe müzik yasağı getirildi fakat gelen tepkiler üzerine ger adım atıldı.

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) 3. Lig Play-Off maçında Kayseri Gençlerbirliği Kadın Futbol Takımı ile Batman Belediyespor Kadın Futbol Takımı karşı karşıya geldi. Batmanlı yöneticiler 1-0 mağlup ayrıldıkları maçtan sonra saldırıya uğradıklarını söyledi. Batman Kadın futbol takımının Teknik Direktörü Mehmet Kalkan maç esnasında kendi futbolcularının birbirlerinden Kürtçe konuşup pas istediklerini söyledi. Ancak Kalkan, rakip oyuncuların hakeme giderek kendilerine Kürtçe küfredildiğini söylemesi üzerine maçta gerginlik çıktığını belirtti.