BDP Diyarbakır Milletvekili Altan Tan, İstiklal mahkemelerinin zabıt tutanakları, karar ve ifadelerinin hiçbir kısıtlama olmadan tüm araştırmacılara açılması için kanun teklifi verdi. Tan, teklifin gerekçesinde, söz konusu mahkemelerin kararlarının kesin olup her türlü itiraz yolunun kapalı olduğunu hatırlattı, "Mahkemeler kararlarından sorumlu değildi" dedi.

Eylül-Ekim 1920'de Ankara, Diyarbakır, Eskişehir, Isparta, Kastamonu, Konya, Pozantı ve Sivas'ta 8 ayrı istiklâl mahkemesi kurulduğunu anımsatan Tan, "Bu mahkemelerin üyeliklerine Kılıç Ali Bey, Topçu İhsan (Eryavuz), Rasih Hoca (Kaplan), Muhittin Baba (Pars), Hamdi Namık (Gör), Hüsrev Sami (Kızıldoğan), Şeyh Servet Efendi, Tevfik Rüştü (Aras), Mustafa Necati, Abdulkadir Kemali (Öğütçü) ve Refik Şevket gibi milletvekilleri seçilmişlerdir. Özellikle Kel Ali, Kılıç Ali ve Necip Ali idam kararı vermekte meşhurdurlar. Üç Aliler olarak da tanınmaktadırlar" dedi.

'60 BİN KİŞİ YARGILANDI'

İstiklal mahkemelerinin 7 Mart 1927'de görevlerine son verilerek kaldırıldığını ve ilgili yasa hükümlerinin çok partili döneme geçiş ile birlikte yürürlükten kaldırıldığını kaydeden Tan, şunları belirtti:
"İstiklâl Mahkemelerinin ilk üç yıllık süresi içinde (1920-1923) yargıladıkları insan sayısı 60 bini bulmuştur. Bunlardan 3 bini idam, 2 bini kalebentlik ve kürek cezalarına çarptırılmış, 10 bin kadarı beraat etmiş, diğerleri de para ve hapis cezalarına çarptırılmışlardır. İstiklâl Mahkemeleri çalışmalarının bu ilk devresine ait dosyaların akıbeti meçhuldür. Bu devrede kurulan yirmi üç İstiklâl Mahkemesinden hangilerinin dosyaları mevcut, hangilerinin ki kayıp bilinememektedir. Ancak İstiklâl Mahkemeleri hakkında o devirde görev yapmış olanların yayınladıkları hatıratlardan bilgi sahibi olunabilmektedir."

BDP Diyarbakır Milletvekili Altan Tan, istiklal mahkemelerinin çalışmalarına ait dosyaların Meclis arşivinde bulunduğuna dikkat çekti, "Bu arşivlerin tarihçilerin araştırmalarına açılması ile İstiklal Mahkemelerinin çalışmaları ve kararları hakkında daha sıhhatli bilgiler edinilebilecektir. Meclis, İstiklal Mahkemeleri’nin zabıtlarını 2012 yılında kırarak incelemeye başlamıştır. 1980 sonrası çıkarılan yönetmelikle mühürlenen zabıtların açıklanma yetkisi Meclis Başkanlığı'na bırakılmıştır. Meclis Başkanı Cemil Çiçek'in girişimiyle dokuz kişiden oluşan ve görev yemini yapan ekip 'İzmir suikastı', 'Menemen olayı', 'Şeyh Said İsyanı' gibi dava tutanaklarının bulunduğu 915 bin belgelik arşivi taramaktadırlar. Bu taramanın sonuçlarının kamuoyu ile biran önce paylaşılması gerekmektedir" dedi.