Bir Ermeni’nin çocuğunu azınlık okuluna yazdırmak için yaptığı başvuru, azınlıkların 'soy koduyla' fişlendiğini ortaya çıkardı. Rumlar ile Yahudilerin de aynı şekilde fişlenmiş olması, Nazi Almanya’nın uygulamalarını hatırlattı.

Bir Ermeni’nin çocuğunu azınlık okuluna kaydettirebilmek için başvuruda bulunduğu İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü’nün yaptığı yazışmadan, azınlıkların Lozan’dan beri ‘soy kodu’ uygulamasıyla fişlendiği ortaya çıktı. Nüfus kaydında Rumlara 1, Ermenilere 2 ve Yahudilere de 3 kodunun verildiği anlaşıldı. Milli Eğitim, bu okullara kayıt için nüfus kâğıdındaki din hanesinin yetmediğini, bunun için ‘anâsır kodu’ altında bir tanımın olduğunu açıkladı.

Agos gazetesinin 1 Ağustos Perşembe günü manşetten duyurduğu haberine göre; ailesi 1915’ten sonra zorla Müslümanlaştırılmış olan bir kadın daha sonradan inanç değiştirerek, Ermeni Kilisesi’ne bağlandı. Kendi nüfus kâğıdındaki din hanesine Hıristiyan yazdıran kadının eşi din hanesini değiştirmediği için çocuğunun din hanesi ‘Müslüman’ olarak kaldı. Çocuklarını kaydettirmek istedikleri Ermeni anaokulu ise çifte,  “Milli Eğitim’den okula kayıt yaptırmanızda bir sakınca olmadığına dair resmi izin belgesi alın” dedi.

Ailenin avukatı İsmail Cem Halavurt, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvurup, çocuğun Ermeni anaokuluna kaydının önünde engel olmadığına dair resmi yazı istedi. Talebi değerlendiren İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı Ahmet Molak, avukat Halavurt’a Şişli İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvurması gerektiğini söyledi. Molak, başvuru sırasında Halavurt’un Şişli’ye sunması için bir resmi yazı yazdı. Ve bu yazıda, Ermeniler için ‘Soy kodu 2’ ifadesinin yer aldığı ortaya çıktı. Yazıda, şöyle deniyor:

“Söz konusu okullara kayıt olacak öğrencinin velisinin mahkeme kararı ile din, isim, mezhep değiştirip değiştirmediğinin bilinmesi, 1923 yılından bu yana ‘Vukuatlı’ nüfus kayıtlarının gizli soy kodunun da (nüfus kayıt örneğinde Ermeni vatandaşlarımızın soy kodu 2’dir) çıkartılması gerektiğinden, öğrencinin velisinin ilgili nüfus ve vatandaşlık müdürlüğünden nüfus kayıt örneğinde gizli soy kodunun 2 olması halinde kaydının yapılabileceği...”

Radikal gazetesine konuşan bir nüfus yetkilisi uygulamayı doğrulamakla kalmadı, ‘soy kodu’ uygulamasının Lozan’dan bu yana uygulandığını söyledi. Nüfus yetkilisine göre Lozan’da azınlık statüsü tanınan Rumlara 1, Ermenilere 2, Yahudilere de 3 kodu verildi. Yetkili, soy kodunun Lozan Antlaşması’yla tanınmış haklardan yararlanacak o azınlık grubuna mensup olanları ayırt etmek için kullanıldığını savunurken, buna örnek olarak ‘2’ koduyla kaydedilmeyen birinin Ermeni okuluna kayıt yaptıramayacağını gösterdi. Kodların başka amaç için kullanılıp kullanılmadığı hakkında bilgi sahibi olmadığını söyleyen yetkili, Ermeni, Rum ve Yahudiler dışındaki topluluklara kod verilmediğini belirtti.