İshak Paşa Sarayı, Doğubayazıt'a yaklaşık 5 kilometre uzaklıkta bir tepe üzerindedir. İnsanları heybetiyle kendisine hayran bırakan ve 1685 yılında Mir Mihemed Pirbela’nın oğlu Evdi Paşa tarafından yapımına başlanan İshak Paşa Sarayı'nın yapımı 1784 yılında tamamlanıyor. Kürt kültüründe önemli bir yere sahip olan bu saray, pek çok güzel ve kötü dönemlere ev sahipliği yapmıştır. Biz de bu tarihi yeri görmek için yönümüzü Ağrı'ya verdik. Van'da Ağrı ve Iğdır'a gidene kadar onlarca tarihi yapıya rastladık. Ağrı'ya yaklaştıkça sahip olduğu 5 bin 137 metrelik rakımıyla Kürdistan'ın en büyük dağı olan Ağrı Dağı'nın heybetiyle karşılaşıyoruz. Ağrı ayaklanması sırasında bu bölge Kürt isyancılar için bir üs haline gelmiş.

İshak Paşa Sarayı ve Kürt filozof Ehmedê Xanî’nin Türbesi, yerli ve yabancı turistlerin uğrak yerlerinden biri. Mimarisi ile ziyaretçilerin ilgisini çeken İshak Paşa Sarayı'nın yanı sıra, en çok ziyaret edilen yerlerin başında Ehmedê Xanî Türbesi, Bazid Eski Camii ve Urartu Kalesi  bulunuyor. Urartu Kalesi'ne giden turistler, İshak Paşa Sarayı'nı da oradan izliyor.

İSHAK PAŞA SARAYI

Üç tarafı sarp ve dik olan bir tepe üzerine kurulan Saray’ın bazı bölümleri tek, bazı bölümleri iki, bazı bölümleri ise üç katlı ve iki büyük avlusu var. Ayrıca 116 odası olup içinde cami, divan odası, mutfak, ahır ve banyo bulunmaktadır. Sarayın üzerindeki motifler de ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir.

Doğubayazıt'ın bir diğer tarihi mekanları ise Urartu Kalesi ve Bazid Eski Camii'dir. Urartu Kalesi'nin tepesine çıkıldığında İshak Paşa Sarayı'nın ve Ehmedê Xanî'nin Türbesi'nin güzelliği görülür. Saraya girildiğinde duvarında tarihi güzellikleri görüyor insan. Saray, Kürdistan'daki ilk büyük saray ve aynı zamanda İstanbul'un Topkapı Sarayı'ndan sonra Türkiye'de ikinci sırada yer alıyor. Ağrı il özel idaresinin ihalesi kapsamında restorasyon adı altında yapılan çalışmalarla tarihi sarayın üzeri pimapen ile örtüldü.

1685 yılında Mir Mihemed Pirbela’nın oğlu Evdi Paşa tarafından yapımına başlanan ve Kürt filozof Ehmedê Xanî’ye yurt ve okul olan saray UNESCO tarafından dünya kültür mirası olarak kabul ediliyor. Sarayı her yıl binlerce turist ziyaret etmektedir. 99 yılda tamamlanan saray, 1828-1829'da Ruslar tarafından işgal edilmiş ve İshak Paşa Sarayı'nın altın kapısı daha sonra Moskova'ya taşınarak Moskova Müzesi'ne yerleştirilmiştir.

TÜRK ASKERLERİ SARAYI HARABEYE ÇEVİRDİLER

İshak Paşa sarayının duvarlarındaki haritalar ve Kürt, Fars, Hint, Ermeni ve diğer birçok kültür ve topluluğa ait figürler bulunmaktadır. Buradan birçok ulusun bir arada yaşadığı anlaşılıyor. Yine tarihi Saray birçok kervanı ve misafiri ağırlamıştır. Kürt kültüründe önemli bir yere sahip olan İshak Paşa Sarayı, nice güzel ve kötü zamanlara tanıklık etmiştir. Onlarca kez Türk devletinin hedefi olmuş ve defalarca kurşunlanmış olan sarayı kamp olarak kullanan Türk askerleri, duvardaki haritalara büyük zarar verdi. İshak Paşa Sarayı, tüm Serhat halkının kalbinin merkezindedir.

Doğubeyazıt'ta en çok ziyaret edilen yerlerden biri de Ehmedê Xanî’nin Türbesi ama burada dikkati çeken Türk devletinin Kürtçe düşmanlığı. Türbenin kapısında “Ahmed İ-Hani” yazılıdır. Büyük ilgi gören türbe gruplar halinde ziyaret ediliyor.