Van’ın Başkale ilçesinde bulunan Aziz Bartholomeus Manastırı; define arayıcılarının kazıları ve yetkililerin duyarsızlığı yüzünden tamamen yıkılma noktasına geldi. Van Valiliği tarafından 2011 yılında alınan restorasyon kararı ise 10 yılda hayata geçirilmedi. Kilisenin eski ve yeni halinin fotoğrafları kilisenin geldiği noktayı gözler önüne seriyor.

Başkale'ye 23 kilometre uzaklıkta bulunan Aziz Bartholomeus Manastırı, 13. yüzyılın sonu ile 14. yüzyılın başında inşa edildi ve Birinci Dünya Savaşı'na kadar bölgede yaşayan Ermeniler tarafından kullanıldı. 

Kilise ve ona bitişik durumdaki Jamatun’dan oluşan yapının batısında bir süthane, papaz evleri ve diğer tesisleri bulunuyor. 

4. yüzyılda Aziz Bartholomeus'un mezarı üzerine inşa edildiği tahmin edilen manastırla ilgili ilk yazılı bilgi, 1338 yılına ait bir el yazmasında geçen 'Aziz Bartholomeus'un koruması altında' cümlesi. 1398 tarihli bir başka el yazmasında saldırılar sonucu zor durumda kaldığından bahsedilen kadim manastır, diğer el yazmalarından öğrenildiği kadarıyla 1633 ile 1655 yılları arasında onarımdan geçmiş. 

1915 Ermeni Soykırımına kadar Ermeniler tarafından kullanıldığı ifade edilen manastır, 1966 depremiyle büyük hasar gördü; kilise ve jamatunun üst örtüleri yıkıldı.

KADİM KİLİSEYİ KARAKOLA ÇEVİRDİLER

Van'ın Başkale (Elbak) ilçesine bağlı Albayrak (Dêr) köyünde, 1990’dan itibaren Türk Özel Harekat Timleri tarafından üs olarak kullanılan Albayrak Karakolu sınırları içindeki manastır, yıllarca ulaşıma kapalı kaldı. Karakolun yeni yapılan kalekola taşınmasının ardından kilise, Kültür Bakanlığı'na devredildi. 

Define arayıcılarının ve köylülerin kazı alanı haline gelen kiliseden geriye sadece bir duvar kaldı.

KARARA RAĞMEN RESTORE EDİLMEDİ

13. yüzyıl sonu ile 14. yüzyıl başında inşa edildiği tahmin edilen Ermeni manastırı, şimdi tek duvarı kalmış halde son günlerini yaşıyor. 

İç ile dış duvarları açık ve koyu kahverengi volkanik tüf taşıyla kaplandığı için bölge halkı tarafından Soredêr (Kırmızı manastır) olarak da bilinen Aziz Bartholomeus Manastırı’nın restorasyonuyla ilgili 2011 yılında, dönemin Van Valisi Münir Karaloğlu restorasyon çalışmalarının başlatılacağını açıklamasına rağmen 10 yılda hiçbir adım atılmadı.

VAN ÇEV-DER: KİLİSEYİ DEFİNECİLERE YIKTIRDILAR

ANF’ye konuşan Van Çevre Derneği Başkanı Ali Kalçık, “Geçmişte Ermenileri yok ettik, şimdi onların tarihini yok edelim” zihniyetinin tarihi dokular üzerinde tahribatının sürdüğünü belirterek; defalarca konuyu yetkililere ilettiklerini ancak sonuç alamadıklarını söyledi. 

Ali Kalçık, “ Bu konuda birçok rapor hazırladık. Ancak biz STK’ların çabaları yetersiz kalıyor. Van’da bütün tarih böyle yok ediliyor. Söz konusu bölgede köylüler ve defineciler, kiliseyi kazarak harabeye çevirdi. Duyarsızlığın ve yöneticilerin restorasyonu yapmamasının bir sonucu olarak bu tarihi kilise işte bu hale geldi. Bütün kesimler tarihi mirasa sahip çıkmalıdır. Resmi ideolojinin, ‘haçın olduğu her yerde hazine var’ algısı, bu sonuçlara yol açıyor. Tarihi miras işte bu yöntemlerle yok ediliyor. Mezopotamya’nın, Kürdistan’ın değerlerini yok ediyorlar. Avrupa’da bir caminin yıkılması Müslümanlarda nasıl bir duygu oluşturuyorsa, kiliseye yapılanlar da Hristiyanlarda bu duyguyu oluşturuyor” dedi.