3 Ekim 1990’da gerçekleşen birleşmeden bu yana her ne kadar Doğu-Batı arasında birçok alanda doğu eyaletleri aleyhine olan adaletsizlik belli oranda azalsa da halen farkın kapandığı söylenemez.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya Sosyalist Birlik Partisi (SED) öncülüğündeki sosyalist yönetimin olduğu Alman Demokratik Cumhuriyeti (DDR), 1990 yılında batıdaki Almanya Federal Cumhuriyeti (BRD) ile birleşmişti. Bugün 29’uncu yılı kutlanan birleşmeden günümüze kadar hükümetlerin doğu eyaletleri lehine olacak şekilde ekonomik politikalar izleme vaatlerine rağmen, gelir eşitliği bir türlü yakalanamadı.

GELİR FARKI HALEN BEŞTE BİRE YAKIN

Berlin Duvarı’nın yıkıldığı 1989’dan bu yana geçen 30 yıllık süreçte doğu ve batı eyaletleri arasındaki gelir uçurumu tamamıyla kapatılmış değil. Federal İstatistik Dairesi (Destatis) verilerine göre, 2018’de doğu eyaletlerinde çalışan başına aylık brüt gelir ortalaması 2 bin 790 Euro iken, batı eyaletlerinde bu miktar 3 bin 390 Euro. Aradaki fark birleşmeden sonraki ilk yıl olan 1991’de yüzde 19 iken, 2018’de halen yüzde 16 ile oldukça yüksek.

TOPLU SÖZLEŞME KAPSAMINA GİREN ÇALIŞANLARIN ORANI DÜŞÜK

Hans-Böckler Vakfı tarafından yapılan bir araştırmaya göre ise, aynı tecrübeye sahip hemcinsler arasındaki maaş farkı yüzde 16,9. Ücretler arasındaki farkın en önemli nedeni olarak birçok sektörde toplu sözleşme müzakerelerinin azlığı gösteriliyor. Sektöriyel olarak toplu sözleşmelerle maaşların belirlendiği şirketlerde çalışma oranı batı eyaletlerinde yüzde 49 iken, doğuda bu oran yüzde 35’te kalıyor.

MİLLİ GELİR FARKI KAPANACAK GİBİ DEĞİL

Doğu-Batı arasındaki en önemli dağılım adaletsizliği ise kendisini kişi başına milli gelirde gösteriyor. Batıdaki eyaletlerde 2018 itibariyle 42 bin 971 Euro olan kişi başına gayri safi milli hasıla, doğuda 32 bin 108 Euro olarak kayıtlara geçti. Bu ise, Doğu’daki kişi başı ortalama milli gelirin Batı’ya oranla yüzde 74 oranında kaldığı, yani dörtte birlik fark olduğu anlamına geliyor. Ancak bu oran 1991’de yüzde 41 ile büyük bir uçurumu ifade ediyordu.

İŞSİZLİK

İşsizlik oranlarındaki ciddi düşüşe rağmen de halen doğu eyaletlerinde batıya oranla önemi bir fark var. Batı eyaletlerinde işsizlik oranı yüzde 4,8 iken, doğuda bu oran halen yüzde 6,9’da. Ancak 2005 yılıyla kıyaslandığında aradaki farkın önemli oranda kapandığı görülüyor. 2005 senesinde batıda yüzde 9,9’a karşılık doğu eyaletlerinde yüzde 18,7 gibi yüksek bir işsizlik söz konusuydu.

UZUN SÜRELİ İŞSİZLERİN ORANI DOĞUDA DAHA FAZLA

Almanya’da işsizlik sigortasından yararlanamadıkları için Hartz IV denilen asgari geçim yardımını alan bireylerin yarısına yakını 4 yıldan uzun bir süredir bu yardımı alıyor. 2018’de Batı eyaletlerinde Hartz IV kapsamına giren bireyler arasında en az 4 yıldır bu yardımı alanların oranı yüzde 45,7 idi. Bu oran doğu eyaletlerinde  yüzde 55,2’deydi. Eski BRD eyaletlerinden Bavyera’da bu oran yüzde 37,8; doğu eyaletlerinden Brandenburg’da ise yüzde 58,5 ile ortalamanın oldukça üstünde. Sachsen eyaletinin ilçelerinden Görlitz’te Hartz IV kapsamındaki bireylerin yüzde 67,4’ü ise en az 4 yıldır iş bulamıyor.

YOKSULLUK ORANI BATIDA YÜKSELİYOR

2018 yılı itibariyle Almanya’da yoksulluk oranının en yüksek olduğu eyaletler de, yüzde 17,5 ile doğudaydı. Batıda ise bu oran yüzde 15 olarak kayıtlara geçti. Burada dikkat çeken bir nokta ise, batıdaki yoksulluk oranının Angela Merkel’in başbakanlığa geldiği 2005 yılından bu yana 1,8 puan artarken, doğuda 3 puan kadar gerilemiş olması. 2005’te yoksulluk oranları batıda yüzde 13,2’ye karşılık doğuda yüzde 20,4 idi.

Tek kişilik bir hanede bin 35 Euro olan yoksulluk sınırının altında bireylerin oranlarının en yüksek olduğu kentlerin çoğu da batıda bulunuyor. Yüzde 20’nin üzerindeki yoksulluk oranlarının olduğu eski Batı Almanya şehirleri arasında Duisburg, Dortmund, Bremen ve Essen bulunurken, doğuda ise Leipzig şehri öne çıkıyor.

FARKIN EN DÜŞÜK OLDUĞU ALAN: EMEKLİLİK

Gelir adaletsizliğinin en düşük olduğu grupların başında ise, emekliler geliyor. Doğu eyaletlerindeki ortalama emekli maaşlarının batıya oranı yüzde 96,5 ve bu farkın 2024’e kadar eşitleneceği tahmin ediliyor.

1949-1990 yılları arasındaki DDR bünyesinde Doğu Berlin, Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern, Sachsen, Sachsen-Anhalt ve Thüringen eyaletleri yer alıyordu. Bu eyaletler günümüzde ‘doğu eyaletleri’ veya ‘yeni eyaletler’ olarak tanımlanıyor.

‘Batı eyaletleri’ veya ‘eski eyaletler’ kavramları ise Bavyera, Baden-Württemberg, Bremen,Hamburg, Hessen, Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen, Rheinland-Pfalz, Saarland, Schleswig-Holstein eyaletleri için kullanılıyor. Batı Berlin de o dönemde iki Almanya arasındaki paylaşımda BRD’ye bırakılmıştı.