Maske kıtlığı: Rekabet korkunç boyutlarda

Koronavirüs nedeniyle her ülke maske sıkıntısı yaşıyor. Halk tepkili. Devletler korkunç bir yarışa girdi. Birbirinden mal kaçırıyor. En büyük üretici Çin bir ayda 4 milyara yakın maske ihraç etti.

Sağlık hizmetlerini neoliberal politikalara kurban eden çok sayıda ülke, salgın karşısında kendi meskelerini üretemez hale geldi. 

Aralık ayında ortaya çıkan yeni koronavirüs salgını nedeniyle maske takılması yaygınlaşıyor. Başlangıçta, hasta olmayanların takması yönünde herhangi bir tavsiyede bulunulmazken, hükümetler ve uzmanlar maske zorunluluğu yönünde eğilim göstermeye başladılar.

Mevcut durumda tüm gezegende maske arayışı var. Mevcut küresel sistemin bir sonucu olarak beraberinde devletler arası, şirketler ve hatta yerel yönetimler arası rekabete yol açtı. Hepsi de acil ihtiyaç duyuyor, zira maske kıtlığı var. Rekabet boyutu ise korkunç noktalara ulaştı. En fazla parayı veren, daha önce başkaları tarafından satın alınan maskeleri elde edebiliyor. Diğer bir ifadeyle korsanvari bir şekilde gasp ediyor.

ÜRKÜTÜCÜ REKABET

Çin’deki fabrikalarda bir çok ülkeden temsilciler aynı anda tıbbi malzeme satın almak için bir arada bulunabiliyor. Ukraynalı milletvekili Andriyi Motovylovets, Facebook hesabında yaptığı paylaşımda, Rusya, ABD ve Fransa gibi ülkelere işaret ederek “Onların daha fazla parası var ve nakitleri var. Her kargo için mücadele ediyoruz” dedi.

Fransa’nın Provence-Alpes-Côte d'Azur bölgesi başkanı, Çin havalimanları, fabrikaların etrafı ve lojistik platformlarında gerilimin yüksek olduğunu belirterek, “Dolandırıcılar fazla ve çeşitli” diye tepki gösterdi.

Çin’de az sayıda üreticinin ihraç lisansı bulunuyor. Diğerleri de ihraç için aracı şirketler üzerinden iş yapmak durumunda kalıyorlar. Aracıların çokluğu da buradan geliyor. 

TEDARİK PAZARLARI ÇÖKMEK ÜZERE

AFP’ye konuşan Washington Üniversitesi’nden Christopher R. Yukins, “Covid-19 için tedarik pazarları çökmek üzere” derken, rekabet ve şeffaflığın bunun bedelini ödediğine dikkat çekti.

Belçikalı Thomas More Enstitüsünden Jean-Sylvestre Mongrenier, “Devletler birbiriyle yarış, hatta rekabet halinde” dedi.

Le Monde gazetesine konuşan Nouvelle-Aquitaine bölgesi başkanı Alain Rousset, “Çin’de bir maske yarışı var, sipariş vermek için kılıcı kınından çıkarmaya hazır olmak gerekiyor” diyerek durumu özetliyor. Fransa, Çin’den 600 milyon maske ithal etmek için yüksek maliyetlerde bir hava köprüsü oluşturdu.

Mevcut durumda Avrupa Birliği’nde sadece dört ülkede maske, eldiven veya koruyucu kıyafetlerin üretimi yoğunlaşıyor. Ancak hiç bir ülke tek başına tüm tıbbi malzemeleri karşılayabilecek durumda değil.

ABD’NİN KORSAN FAALİYETLERİ

Yetkililer artık yavaş yavaş tüm vatandaşları maske takma yönünde teşvik etmeye başlarken, maske savaşı tedirginliği arttırıyor. Deutsche Welle’ye göre Berlin kenti FFP2 tıbbi maskelerden polislere yönelik olarak 200 bin adet sipariş ettiklerini ancak kargonun Bangkok’tan geçerken Amerikalılar tarafından durdurulduğunu belirtti. Bu durumun diplomatik gerilime de yol açması bekleniyor. Berlin yönetimi, “korsanlık” olduğu tepkisinde bulundu.

Küresel hale gelen bu rekabet içerisinde başını ABD’nin çektiği büyük güçler, Çin’de açık arttırmayı yükseltirken, kargolara el koyanlar sadece Amerikalılar değil. Çek Cumhuriyeti de İtalya’ya yönelik koruma malzemelerine el koydu. Fransa, tepki gösterse de sadece mağdur değil. İsveçli bir şirkete ait 4 milyon maske, Fransa’dan geçerken kısmen el konuldu.

Fransa bu maskelerin geçişinden kısa bir süre önce kendi topraklarındaki tüm maske stoklarına el koyma yönünde kararname çıkarmıştı. Müzakereler ardından maskeler adreslerine ulaştı. Geçen Perşembe günü Fransa’ya yönelik milyonlarca maske, Çin’den hareket etmeye hazır durumda iken Amerikalılar üç katı para vererek hepsine el koydu.

Kanada Başbakanı Justin Trudeu, Radio Canada’ya yaptığı açıklamada, Quebec’e yönelik maskelere ABD tarafından el konulması nedeniyle çok endişeli olduklarını belirtti.

Partiküllerin yüzde 95’ini filtreleyen N95 tipi maskeler böylece dört katı değer kazanırken, havadan kargo taşımacılığı bedeli de benzer şekilde üçte katlandı.

ÇİN BİR AYDA 4 MİLYAR MASKE İHRAC ETTİ

Çin’de vaka sayısı gerilemesine rağmen, tıbbi malzeme üretimi için fabrikalar teşvik edildi.

Çinli gümrük servislerinin sorumlularından Jin Hai, 1 Mart’tan bu yana 50’yi aşkın ülkeye 3,86 milyar maske, 37,5 milyon koruyucu kıyafet, 16 bin solunum cihazı ve 2,84 milyon test kiti ihraç ettiklerini açıkladı. Toplamda bu ihracatın maliyetinin 10,2 milyar yen (1,33 milyar euro) olduğu bildirildi.

Bazı ülkeler Çin’den ithal edilen sağlık malzemelerinin kalitesinden şikayetçi. Hollanda, 28 Mart günü Çin’den gelen 600 bin maske için şikayette bulundu. Hollanda’ya göre, maskeler kalite kurallarına uymuyor, yüzü uygun bir şekilde kapatmıyor ve filtreleri doğru bir şekilde çalışmıyor.