BM İnsan Haklarından sorumlu özel raportörleri ve çalışma grubu üyeleri tarafından yayınlanan ortak açıklamada uzmanlar, Türkiye ve PKK’yi “barışçıl bir çözüm için müzakerelere başlamaya” ve “uluslararası insancıl hukuk ile insan hakları hukukuna saygı göstermeye” davet etti.

BM uzmanları, ateşkes ilanına rağmen Türkiye’nin Irak ve Suriye’de PKK’ye bağlı olduğunu öne sürdüğü hedeflere hava saldırıları düzenlemesinden endişe duyduklarını ifade ederken söz konusu operasyonların uluslararası hukuktaki “kuvvet kullanma yasağı” bakımından soru işaretleri yarattığı belirtti.

BM uzmanları, geçmişte yapılan ve başarısızlıkla sonuçlanan birçok geçici ateşkese atıfta bulunarak, tarafların güven artırıcı adımlar atması gerektiğini vurguladı. Çatışma sürecinde “başta siviller olmak üzere ciddi insancıl hukuk ve insan hakları ihlalleri” yaşandığını hatırlatan uzmanlar, benzer çatışma bölgelerindeki olumlu barış deneyimlerinden esinlenerek hazırlanabilecek “kapsamlı barış anlaşması” için şu maddeleri önerdi:

- Silahsızlanma, terhis, topluma yeniden kazandırma, uluslararası suç işlememiş kişilere af veya ceza indirimi

- Geçiş dönemi adalet mekanizmaları – hakikati açığa çıkarmak, tarafsız soruşturmalar, cezalandırma, mağdurlara tazmin ve tekrar yaşanmasını engelleyici önlemler

- Mağdurlara destek – maddi yardım, koruma, kayıpların aranması, cenazelerin iadesi ve toplumsal farkındalık çalışmaları

- Güvenlik sektörü, kurumlar ve yönetişim alanında reform

- Şiddetin kök nedenlerini ele alan, çatışmanın yeniden başlamasını engellemeye yönelik yapısal düzenlemeler

Uzmanlar, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin 2023 tarihli Geçiş Dönemi Adaleti Rehber Notu gibi kaynaklardaki iyi uygulamalar listesini hatırlattı.

BM uzmanları, uluslararası toplumu “taraflara yardımcı olarak çatışmayı hızla ve kesin biçimde çözecek, varılacak barış anlaşmasını etkili şekilde uygulayacak ve sürdürmelerini sağlayacak adımlar atmaya” davet etti. Uzmanların, PKK ile Türkiye arasındaki çatışmayla ilgili çeşitli kereler Türkiye makamlarıyla temas kurduğu da açıklandı.

*BM uzman listesi: Yetkililerin imzaları detaylı olarak yer almasa da, BM’nin insan haklarından sorumlu özel raportörleri ve çalışma grubu üyeleri anlamına geliyor.