İsveç’te devletin vatandaşları, tekellerin çalışanları fişlemesinin ortaya çıkmasının ardından şimdi de  bankaların müşterilerini fişlediği açığa çıktı.

Bankaların müşterilerini fişledikleri on yıllardan beri iddia ediliyor, ancak bu iddialar banka yöneticileri tarafından kesin bir dille yalanlanıyordu.

Svenska Dagsbladet Gazetesi İsveç’in en büyük bankası Nordea’nın 1970 ila 1995 yılları arasında müşterilerini gizlice fişlediğini ortaya çıkardı ve ele geçirdiği binlerce kişinin kimlik bilgilerinin yer aldığı listeyi yayımladı.

Nordea 1970’li yıllardan bu yana  düzenli olarak sorunlu olduğunu tahmin ettiği müşterilerini tüm kimlik bilgileriyle “Sahtekar”, “Meşhur üçkağıtçı”, “Ekonomik deli”, “Karanlık tip” gibi aşağılayıcı nitelemelerle kaydediyor ve kara deftere geçirilen kişilere başka bankalarla iş yapmalarını öneriyor.

2000 kişinin adının bulunduğu listelerde bazı kişiler hakkında “Elverişli değil. Araba emlakçısı Çingenenin akrabası” gibi ırkçı tanımlar da yapılıyor. Bazı müşteriler hakkında da “Sabıkasız ama komşu ülkelerin insanlarıyla dostuk yapıyor.  Dikkatli olunmalı”, “Dolandırıcı ve üçkağıtçı baba ve iki oğulun akrabası” ve “Kuşkusuz babasının izinden gider” gibi ifadeler kullanılıyor.

Listede bulunanlar arasında tanınmış İsveçli işletmeciler ve firma sahipleri de yer alıyor. Adı listede bulunan Stephan Karlsten kendisine yöneltilen suçlamalardan hiç birinin doğru olmadığını ve kara defterde arkadaşlık yaptığı iddia edilen kişiyi tanımadığını ve herhangi bir suçtan ceza almadığı halde kendisinin ceza almış gibi gösterildiğini söylüyor.

Fişlemeye tepki gösteren bir başkası ise IT sektöründe tanınan bir isim. Şirketlerinden birinin kredi almak için bankaya başvurduğunu ancak kredi verilmediğini söylüyor. Bunun nedenini araştırmak için bankadaki tanıdıklarını devreye koyunca bankaya ait bir fişleme sistemi bulunduğunu ve kendisinin de fişlendiğini öğrendiğini belirttikten sonra “Kardeşimin şirketi iflas ettiği için beni kara listeye almışlar. Bu inanılacak bir şey değil.” diyor. Yapılanların yasa ve kurallara aykırı olduğunu ifade ediyor.

Nordea yönetimi konu ile ilgili açıklama yapmaktan kaçınırken Bankanın İletişim Şefi Helena Östman basına yolladığı kısa açıklamada “Tüm bankaların kredi kayıplarının önüne geçmek için bu tür değerlendirmeleri yaptığını ve uygulamanın uzun yıllar önce durdurulduğunu” söylüyor.

BANKALAR KAR REKORLARI KIRIYOR

Hukukçular söz konusu fişlemenin yasalara aykırı olduğunu ve fişlemeyi yapanlar hakkında işlem yapılması gerektiğini söylerken Gazeteci-Yazar Göran Greider milyarlarca kar eden banka sektöründe olanları masaya yatırmanın zamanı geldiğini söyledi. Bazı müşteriler hakkında kullanılan ırkçı ifadelerin kurumlardaki önyargıların boyutlarını ortaya çıkardığını dile getirdi.

Ekonomik kriz ve halkın yaşam standartlarının düşmesine rağmen bankalar altın çağlarını yaşamaya ve karlarını artırmaya devam ediyor. İsveç’in dört büyük bankası 2011’de 79,1, 2012’de 81,3 milyar kron kar etti. Bu karların % 40’ı Nordea’ya ait. Nordea bu yılın çeyreğinde de beklenenin üzerinde 9,1 milyar kron ederek liderliğini korudu.

İskandinavya’nın en büyük bankası Nordea’nın çoğunluğu İsveç, Norveç, Danimarka, Rusya ve Polonya’da olmak üzere 19 ülkede 1 400 şubesi ve 34.000 çalışanı bulunuyor. Kar rekorları kırmasına rağmen son iki yıl içinde 2 bin çalışanının işine son verdi.