Merkezi İsveç’te bulunan Pomak Enstitüsü’nün Başkanı ibrahim Kenar, Pomak kimliği, dili ve kültürünü savunan tek partinin Halkların Demokratik Partisi olduğunu söyleyerek Türkiye ve diasporada yaşayan tüm Pomaklara Genel Milletvekili Seçimlerinde oylarını HDP’ye vermeleri çağrısı yaptı.

Haziran ayında yapılacak seçimlere ilk kez bazı adayların Pomak kimliğiyle seçime katılacaklarını söyleyen Kenar, bunun HDP ve Kürt Hareketinin açtığı yolun sonucu olduğu ortaya çıktığını belirterek, “Bugüne kadar Pomak halkı yoğun bir asimilasyon politikasına uğramasının sonucu kendini öz Türk olarak gördüğü için Pomak kimliğini, dilini gündeme getirmeyi aklına bile getiremedi” diyor.

Pomakların yoğun olarak yaşadıkları Trakya’nın orta kesiminde bulunan Ergene Havzası’nın bugüne kadar CHP’nin oy deposu olduğunu hatırlatan Kenar, “Pomaklar genelde Cumhuriyetci ve devletçi bir tutumları olduğu, kimlik bilinci olmadığı için kimliğinin inkarını rahatsız edeci bulmuyor. Ama son 10 yıl içinde Pomaklarda ciddi gelişmeler oldu. Pomaklığını inkar eden köyler artık Pomağız demeğe başladı. Çanakkale, Edirne ve Pomakların yoğun olarak yaşadıkları yerleşim birimlerinde Pomak dernekleri kuruldu” şeklinde konuşuyor.

KÜRT ÖZGÜRLÜK HARAKETİ POMAKLARI ETKİLEDİ

1980 öncesi ve sonrası Pomaklar içinden pek çok gencin devrimci örgütlerde mücadele ettiğini ancak Pomak kimliğiyle öne çıkmadıklarını belirten Kenar, “Kimlik daha çok Kürtlerin mücadelelerinden etkilenmenin sonucu. Bazı Pomaklar bizim de ayrı bir dilimiz ve kimliğimiz var demeğe başladı. Ama bu oldukça erken. HDP örgütlenmesi içinde Pomaklar yer almakla birlikte daha ürkek davranıyor” şeklinde konuşuyor.

Pomakların yoğun olarak yaşadıkları yerleşim birimlerinde devlet baskısı olduğuna da şu örnekleri vererek dikkat çekiyor.

“Pomaklarda devlet baskısı çok ciddi olarak yaşanmamış ama 1934 yılında Trakya’da Türk olmayanların başlarına neler geleceğini görmüşler. 1934’de devlet Trakya’da yaşayan Ermeni ve Rumları sürdü. O zaman Pomakların akıllarına kendilerinin Balkanlardan kovulmaları geldi. Devletle iyi geçinmesi gerektiğini, aksi takdirde Ermeni ve Rumların akibetine uğrayabileceğini düşündü. Pomaklar kendi kimliklerini de gizlemeye başladı. Ben kendi çocukluğundan biliyorum. Evde Pomakça konuşurduk ama dışarı çıktığımızda Türkçe konuşurduk. Annem Türkçeyi iyi bilmiyordu ama sokağa çıktığında tek kelime Pomakca konuşmazdı. Özellilke de bizlere üçüncü bir kişinin önünde Pomakca konuşmamamızı tembih ederlerdi.”

POMAKLARA YÖNELİK ASİMİLASYON POLİTİKALARI

Pomaklara yönelik ciddi bir asimilasyon uygulandığına ve bu politikanın dilden başlandığına dikkat çeken Kenar, “Tek tek aileler camiye götürüldü ve Pomakca konuşmamaları için Kur’an’a el bastırıldı. Bunu Diyanet’in emriyle cami imamları yaptı. Önce dili vurdular ve asimilasyonda başarılı oldular. Pomakca konuşanların sayıları azaldı. 1935 yılında yapılan sayımda Trakya’da onbinlerce insan ana dilinin Pomakca olduğunu söylerken, bugün ben Pomağım diyen neredeyse yok” diyor.

Devletin baskı ve asimilasyon politikasının sonucu Pomakların kendilerinin öz Türkler olduğunu iddia ettikleri ve sadece atalarının Bulgaristan’dan geldiğini söylediklerine dikkat çekiyor.

HDP EZİLEN HALKLARA UMUT VERİYOR

Ama bu anlayışların yavaş yavaş ortadan kalkmaya başladığını belirten Kenar, Pomaklık bilincinin gelişmesinde Kürt Özgürlük Hareketi’nin ciddi etkileri bulunduğunu söylüyor.

Kırklareli’de HDP’nin birinci sıradaki adayının bir Pomak olmasının Pomaklar açısından ciddi bir gelişme olduğunu dile getiriyor. CHP’nin Pomakların ve diğer azınlıkların HDP’ye yönelmesini engellemek için listelerinde Pomak, Ermeni ve Roman adaylara yer aldığına dikkat çektikten sonra “Eğer HDP’nin tutumundan dolayı CHP başka etnik kökenlerden, Romanlardan bir aday göstermek zorunda kalıyorsa HDP zaten umut vermiş demektir” diyor.

AZINLIK ADAYLAR VE KADINLARIN ÇOKLUĞU HDP’NİN ARMAĞANI

“Bu bile tek başına HDP’nin politikalarında başarılı olduğunu gösteriyor. HDP’nin % 10 barajını geçeceğini umut ediyoruz ama geçemezse bile HDP’nin topluma ve diğer partilere kazandırdığı dinamik bile HDP’nin kazandığını gösterir” şeklinde konuşan Kenar, kadın adayların ilk kez diğer partilerin listelerinde bu kadar yoğun olarak yer almalarını da HDP’nin tutumuna bağladıktan sonra “Bu HDP’nin Türkiye halkları ve kadınlara olan en büyük armağanıdır” diyor.

Pomak kimliğinin Yunanistan’da da güçlenmekte olduğuna işaret eden Kenar, Yunanistan’da yapılan seçimlerde yaşananları “Batı Trakya’da Türkçü kesimler Pomakların kimliklerini reddedip herkesin Türk olduğunu iddia ediyor. Ama bir Pomak kendi kimliğiyle son yapılan seçimlerde İskeçe’den Çipraz’dan milleveklili adayı oldu. Türkçü kesimlerin bunun adaylığına karşı çıkmalarına rağmen milletvekili seçildi” ifadeleriyle aktarıyor.

POMAKLARIN SORUNLARINI İLK KEZ HDP PARLAMENTOYA TAŞIDI

HDP ile diğer partiler arasındaki farklılığı “Pomaklara AKP İslami ideoloji, MHP Türklük ideolojisi, CHP Kemalist ideolojiyi sunuyor ve kabul etmelerini istiyor. Ama HDP hiç bir şey sunmuyor. Sen neysen ben seni öyle kabul ediyorum, diyor. Pomak kimliğinle bana gel. Ne olduğuna sen karar ver. Bu nedenle de HDP çekim gücü oluyor” cümleleriyle ifade ediyor.

Türkiye tarihinde ilk kez HDP’nin Pomaklar için parlamentoya araştırma önergesi verdiğini hatırlatan Kenar, “Böylelikle 90 yıllık cumhuriyet tarihinde Türkiye’de ilk defa Pomak halkının var olduğu, bunların kimliksel ve kültürel problemlerinin olduğu meclisin tutanaklarına geçti. Bu Pomaklar açısından çok önemli. 1927 ve 30’larda Pomak dili ve kültürünü kötü göstermek için çıkarılan genelgelerin yerini HDP’nin Pomakları savunan önergelerin alması önemli bir ilerlemedir” şeklinde konuşuyor.

POMAK HALKI POMAK OLARAK VAR OLMAK İSTİYORSA OYLARINI HDP’YE VERMELİ

Kenar, 1927 yılında yayınlanan bir genelgede Pomakların da aralarında bulunduğu azınlık halkların ana dillerinde konuşmalarının engellenmesi, kültür ve geleneklerinin kötü, geri ve daha aşağı olduğunun propaganda edilmesi, çoğunlukta oldukları yerlere dışardan yönetici atanması gibi asimile etmeye yönelik hükümler bulunduğunu hatırlatıyor.

“Eğer Pomak halkı Pomak olarak var olmak istiyorsa HDP’ye oy vermeli” diyen Kenar, Pomak halkının diğer halklarla birlikte eşit bir şekilde kimliğini açıkca ortaya koyarak yaşamak istiyorsa tek seçenekletrinin HDP olduğuna vurgu yapıyor.

HDP’nin tüm halklara özgürlük ve yeni bir yaşam sunduğuna vurgu yapan bunun yaşama gerçirilmesi için ezilen halklara ve toplumun alt tabakalarına görevler düştüğünü ifade ediyor.

1990’li yıllara kadar Trakya’da köyde yaşadığını belirten Kenar, Pomakların ve bölgede yaşayan Arnavut ve Boşnak gibi diğer halkların Kürdistan’da PKK ve Türk devleti arasında devam eden savaşa karşı tarafsız bir tutum takındıklarını, hatta ilerici ve devrimci düşüncelere sahip kesimlerin Kürtlere ve Kürt Özgürlük Hareketi’nin saflarına katıldığını söylüyor.

DEVLET POMAK VE DİĞER AZINLIKLARI KÜRTLERELE KARŞI KARŞIYA GETİRDİ

Bunu fark eden devletin 1990’lardan sonra bir politika değişikliğine gittiğini, Kürtler ve Trakya’da yaşayan azınlık hakları karşı karşıya getirmeyi amaçlayan uygulamaları yürürlüğe koyduğunu söyleyen Kenar, “Türk devleti ile PKK arasındaki savaşta ististasız tüm Pomak, Arnavut ve Boşnak köylerinde en az bir kişinin yaşamını yitirmesi tesadüf olamaz. Trakya’da yaşayan azınlıkların askere giden gençleri bilinçli olarak savaş ve çatışma bölgelerine, ölmeleri için gönderildi. Hatta devrimci ve demokrat olup da devlet tarafından sakıncalı olarak görülen gençler bile askerliklerini Kürdistan’da yapmak zorunda kaldılar. Cenazeler Trakya’ya gelmeye başlayınca azınlık halklarda Kürtlere yönelik bir tutum görülmeye başlandı” şeklinde konuşuyor.

HDP TRAKYA’DA BÜYÜK BİR HAMLE YAPACAK

Ancak son yıllarda devletin bu politikasının etkisini yitirdiğini ve bölge halkı arasında HDP’ye yönelmenin arttığını belirten Kenar, “Çok geniş kitleler HDP’ye yönelmese de gelişmeler umut verici. Ben Haziran ayında yapılacak seçimlerde Pomak, Arnavut ve Trakya’da yaşayan diğer azınlık halkların HDP’ye yöneleceklerine inanıyorum” diyor.

“HDP açısından Trakya’da seçimler Kürdistan’da olduğu gibi görkemli geçmeyebilir ama ben seçimlerde sandıklarda büyük bir hamle yapacağına ve HDP’nin cumhurbaşkanı seçimlerinde aldığı oyu üç katına çıkaracağına inanıyorum” diyen Kenar, tüm Pomaklara kendilerine sahip çıkmaları ve devletci ve düzen partilerinden uzaklaşmaları ve oylarını HDP’ye vermeleri çağrısında bulunuyor.