Rusya, Türkiye ve İran’ın girişimiyle Kazakistan’ın başkenti Astana’da Suriye için uluslararası konferans düzenlendi. (23-24 Ocak 2017) Rojava, ABD, Fransa, İngiltere, Almanya dışlandı. Heyet göndermeyen ABD’nin Kazakistan Büyükelçisi George Krol gözlemci olarak katıldı. Suriye, Türkiye, Rusya, İran, Kazakistan ve BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de-Mistura katıldı. Koçbaşı gibi kullanılan ENKS yöneticisi Abdülhekim Beşşar ve ENKS Başk. İbrahim Bıro da ÖSO gruplarına danışman olarak Astana’daydı. Türkmenler Sultan Murat Tugayı Komutanları’ndan Ahmet Osman ile ilk kez doğrudan masadaydı. Ankara’daki gizli görüşmelere katılan Ahrar’uş Şam, Astana’ya gitmedi. Açış toplantısında taraflar aynı masada yer aldı. Ardından farklı odalarda garantör ülkeler aracılığıyla görüşmelere geçildi. Daha önceki konferanslara SUK ve SMDK ile az sayıda sahada savaşanlar katılırdı. Astana’da sahada savaşanlar çoğunluk oldu. Şam ve İran ilk kez bu kadar kalabalık silahlı grupla perde önünde resmen görüştü. ÖSO gruplarının İran ve Hizbullah’ın milislerini Suriye’den çekmesi talebi kabul edilmedi. ÖSO’nun başmüzakerecisi, Ceyşu’l-İslam’ın (İslam Ordusu) liderlerinden Muhammed Alluş’un Astana bildirisine YPG’yi terör örgütü olarak ekletmeye çalışması kabul görmedi.

2254 sayılı BMGK kararına atıf yapılıp Cenevre-4 Konferansı’na silahlı grupların katılma arzusuna vurgu yapılması Astana gibi toplantılardan çözüm çıkmayacağının itirafıydı. Rusya, Türkiye ve İran’ın ateşkesi izlemek için “ortak mekanizma” kurma kararı çıktı. Ateşkes başladığında Türkiye ve Rusya’nın garantör olduğu ilan edilmemiş miydi? Çarpıcı olan bir faktör de Astana’nın sonuç bildirisini her tarafın kendi gerekçeleriyle imzalamaması oldu. Örneğin Astana sonuç bildirisine Türkiye-ÖSO’nun ısrarıyla laiklik girmedi.

Rusya, iki şey elde etti. Türkiye’ye Esad’ın ayaklarına kırmızı meşruiyet halısı serdirmiş oldu. Rusya; Bab, Halep, Bayırbucak ve İdlip’te kan kaybedip maneviyatları bozulan Türkiye ve ÖSO’ya IŞİD’in yanında Fetih el Şam (El Nusra) ile de “ortak mücadeleyi” kabul ettirdi. Rusya, Astana’ya eli zayıf katılan cihadist gruplara kültürel özerklik önerisi, dini ve etnik grupların orantılı temsilini içeren taslak bir Suriye Anayasası da sundu. (Rusya’nın hazırlaması Suriye halklarına hakarettir) Velhasıl istiklallerini ve istikballerini Putin’e ipotek eden cihadist blokun toplantısı fiyaskoyla sonuçlandı. O nedenle rotalarını yeniden Cenevre’ye çevirdiler.

Ardından El Bab operasyonunun hava ortağı olduğu için Rojava’nın eleştirilerini alan Rusya’nın Dış. Bak. Lavrov ile yardımcısı Mihail Bogdanov, taktik hamleyle Moskova’da 14 bileşenin katılımıyla Suriye muhalefeti toplantısı aldı. (27 Ocak) Rojava adına PYD Fransa Temsilcisi Halid İsa ile PYD Rusya Temsilcisi Abdusselam Ali katıldı. Bu hem “Astana’ya Kürtleri almayın” çağrısına uyan Rusya’nın gönül alması, hem Kürtlerin Trump’tan uzak durmasını sağlama, hem Türkiye’ye “benden uzaklaşırsan manevra saham geniş” mesajları içeriyordu. Rusya benzer taktikleri daha önce de uyguluyordu. Uluslararası görüşmeler olunca da Rojava’nın katılımı için ısrarlı olmuyordu. Daveti tetikleyen faktörlerden biri ABD-MSD görüşmeleri oldu.

İLHAM EHMED: TRUMP DEVAM EDECEK

ABD-MSD görüşmeleri Astana’dan hemen önce gerçekleşti. Meclisa Suriya Demokratik (MSD) Eşbaşkanı İlham Ehmed ve Süryani Meclisi Başkanı Besam İshaq, ABD’de diplomatik temaslarda bulundu. (17-22 Ocak 2016) Görüşmeler ABD’nin 45. Başkanı Donald Trump henüz yemin etmeden başladı. Trump’ın ekibi ile başlayan trafik yemin töreni sonrası Kongre, Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray temsilcileriyle sürdü. Washington görüşmelerini İlham Ehmed’e sordum: “Görüşmeleri kongre üyeleriyle gerçekleştirdik. Dışilişkiler Bakanlığı Suriye dosyası sorumlusu ve ekibiyle görüştük. Brett McGurk ile görüştük. Aynı zamanda Trump’un seçim kampanyasını yürüten danışmanıyla bir görüşmemiz oldu.” Brett McGurk Obama’nın IŞİD’e karşı koalisyon Özel Temsilcisi idi. Rojava, Hewler ve Ankara arasında mekik dokuyan isimlerdendi. Trump, obama dönemindeki isimlerin çoğunu değiştirirken McGurk’u tutmayı tercih etti.

Rojava ve federasyon inşası konusunda Trump’ın ekibinin ne düşündüğünü sordum. Yanıt şu oldu: “Bütün Suriye ile Kuzey Suriye’nin durumunu anlatmaya çalıştık. DAİŞ’e karşı savaş devam ediyor. Sadece askeri olarak değil ideolojik olarak da bu savaşı kim verecek? Bunun için geliştirmeye çalıştığımız sistem en doğru sistemdir.” Trump yönetimi Rojava ile koordinasyonu sürdürecek miydi? “Hem siyasi hem de askeri destek devam edecek. Federasyon görüşmelerin temel gündemiydi. Genel olarak olumlu ve doğru olarak görülüyor” yanıtını aldım. İlham Ehmed, Türkiye’nin “TSK’yı Rakka’ya gönderelim” ısrarı sürerken Rakka için de “Rakka’yı biz özgürleştireceğiz” diye ekledi. Yani, görünen o ki Trump ne Putin’in ne Erdoğan’ın Suriye heveslerine su taşıyacak. İran’ın İdlib’e odaklanması da yeni bir kriz fayı tetikleyebilir.

Kaynak: Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi