Fransa, Çarşamba günü Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales’in uçağına uyguladığı uçuş yasağının yarattığı diplomatik krizi yumuşatma derdinde. Uçağın içerisinde ABD ve İngiliz gizli servislerine ait bilgileri deşifre eden Edward Snowden’in bulunduğu gerekçesiyle hava sahasının kapatılmasının, Başbakanlık Sarayı Özel Kalem Müdür yardımcısının ‘kişisel kararı’ olabileceği iddiası gündemde.

Fransa Hükümeti, geçtiğimiz Salı gecesi Moskova’dan gelerek transit geçiş yapmak isteyen ve içerisinde Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales’in bulunduğu uçağa uçuş yasağı getirerek, Avusturya’nın başkenti Viyana’ya inmesine sebep olmuştu. Fransa ile birlikte İtalya ve İspanya da aynı tavrı ortaya koymuşlardı.

Fransa, uçağın içinde Morales’in olduğunu bilmediklerini ve ABD ve İngiliz gizli servislerine ait bilgileri açığa çıkaran eski ajan Edward Snowden’u taşıdığı gerekçesiyle bu kararı aldığını iddia etmişti. Hava sahasının kapatılmasına tepkiler gelince cumhurbaşkanı François Hollande Çarşamba günü Berlin’deki ziyareti esnasında yasağı kaldırtmış ve üzüntülerini dile getirmişti. Hollande, “uçağın Evo Morales’i taşıdığını duyar duymaz hemen yasağı kaldırttım” diyerek, diplomatik krizi yumuşatmaya çalışmıştı.

OLAYI BİR KİŞİYE YÜKLEME KURNAZLIĞI

Uçuş yasağının ortaya çıkardığı diplomasi krizini hafifletmeye çalışan Fransa’dan dün de meseleyi kişiselleştirmeye yönelik bir adım atıldı. Elysée Sarayı’ndan ‘bir kaynak’ tarafından da onaylandığı belirtilen iddiaya göre, Morales’i taşıyan uçağa yönelik uçuş yasağı kararı Başbakanlık Özel Kalem müdür yardımcısı Camille Putois tarafından alındı.

Fransız basınında çıkan haberler ile Başbakanlık (Matignon Sarayı) tarafından alınan uçuş yasağı kararının, Camille Putois’nın bireysel kararı olabileceği yorumları yapılıyor. Konuyla ilgili konuşan Putois ise, uçuş yasaklarının Matignon tarafından alındığını ancak, Morales’in uçağına karşı kararın kendisinin ‘bireysel kararı’ olup olmadığına ilişkin yorumda bulunmadı.

Ancak kimi yorumcular ise, meselenin özünün başta Bolivya olmak üzere bir çok ülkede protesto edilen olayın ardından ortaya çıkan diplomatik krizden çıkmak için ‘kurban’ seçilmesi olduğu görüşünde.

SNOWDEN’İ İSTEYEN ABD’NİN BASKI POLİTİKALARI MI ETKİLİ OLDU?

Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales’e uygulanan ve saatler süren uçuş yasağının arkasında Amerikan ve İngiliz gizli servislerinin yasadışı kayıt ve dinlemelerini deşifre eden Edward Snowden olayının olduğu ise bir gerçek. 23 Haziran’da bir ay boyunca kaldığı Hong Kong’u terkederek Rusya’nın başkenti Moskova’ya giden Snowden, burada havaalanındaki transit geçiş bölgesinde kalıyordu. Başta Almanya ve Fransa gibi bir çok Avrupa ülkesine olmak üzere 20’yi aşkın ülkeden siyasi iltica talep eden Snowden’e ABD yönetiminin baskıları nedeniyle bu hak tanınmıyor.

2 Temmuz’da Venezuela ve 5 Temmuz’da Nicaragua devlet başkanlarının siyasi sığınma tanıdığı Snowden’in başvurusuna yönelik olumlu bir işaret de Bolivya lideri Morales’den gelmişti. Morales, bir konferans için bulunduğu Moskova’da 2 Temmuz’da Russia Today televizyonuna yaptığı açıklamada, başvurması halinde Edward Snowden’e siyasi sığınma hakkını inceleyeceklerini söylemişti.

Haziran başından beri dünya basınının gündeminden düşmeyen Amerikan Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) çalışanlarından Edward Snowden, ABD ve İngiltere’nin yurt dışında milyonlarca telefon, maili takibe aldığı ve bir çok ülkedeki kurumları da ispiyonladığına dair belgeleri açıklamıştı. Snowden’in İngiliz The Guardian gazetesi ve Alman Der Spiegel dergisinde yayınlanan belgelerine göre Amerikan gizli servisleri Avrupa Birliği büroları başta olmak üzere bir çok ülkenin dış temsilcilikleri ile şirketlerin iletişimlerini takip ediyor ve ya dinliyordu.