Ünlü Portekizli Yazar Jose Saramago, ömrünün son demlerinde, tanıdığı en bilge insanın bir köyde yaşadığını ve hiç okuma yazma bilmediğini söyler. Saramago’nun sözünü ettiği, yaşamını hakikate yakın bir yere koyan, az söyleyen ama her söylediği bir yaşam olan bu insanlardan biri de Heval Piro’ydu (Salih Özdemir). Piro hevalin yaşamını yitirdiğini öğrenince ona dair zihnimde ilk beliren onu Saramago’nun bahsettiği bilge kişi ile bağdaştırmak oldu. 

Heval Piro ile '90’lı yılların ortalarında, henüz küçük bir çocukken tanıştım. Aydın'ın Nazilli ilçesinde cezaevinde olan babamın ziyaretine gidiyorum. Nazilli E Tipi Cezaevi'nde kalan yüzlerce PKK’liden biri olan Piro heval ile orada, bir görüş kabininde tanışıyorum. 

Görüşe gelen tutsak çocukları ve aileleri ile ilgileniyor. Çocuklar onun kabininde toplaşıyoruz. Sorular soruyor, hikayeler anlatıyor. Bir süre sonra ben ve diğer tutsak çocukları için cezaevi ziyaretleri babalarımızı görmekten çok, Piro hevali görecek olmanın heyecanına dönüşüyor. Piro hevalin sevecen, eğiten, öğreten yaklaşımının bize özel olmadığını babam tahliye edildikten sonra anlıyoruz. Babamın cezaevine ilişkin anlatımlarında onun yeri bir başka. Babamın “Kutsal kişisi” adeta. “PKK’yi Piro’da gördük” diyor. Devletin gıdayı kısıtladığı zamanlarda, bin bir bahane ile yemeğini yemeyerek kendilerine dağıttığından, arkadaşlar hasta olduğunda yemeğindeki etleri ayıklayarak kendi elleri ile yedirdiğinden bahsediyor.

Babam tahliye olmuş, aradan yıllar geçmiş, tutuklanıyorum. İzmir Kırıklar 1 Nolu F Tipi Cezaevi'ne götürülüyorum. İlk götürülen herkese yaptıkları gibi ilk günler tekli hücrede tutuluyorum. Arkadaşlar, notlaşma sistemi ile ulaşıyor, hücre havalandırmasına notlar düşmeye başlıyor. Notlardan birinin altında “Piro” yazılı. Hemen yazıyorum, kendimi tanıtıyorum. Tanıdığım Piro heval olup olmadığını soruyorum. Beklenmeyen hızda cevabı geliyor. Tutuklanmama üzüldüğünü ancak yeniden sohbet edebildiğimiz için sevinçli olduğunu söylüyor. “Baban kaldı, çıktı. Sen büyüdün, cezaevine geldin ama ben hâlâ buradayım heval” diye yazıyor. 

22 yıllık cezaevi yaşamının son dönemlerinde olan Piro heval ile görüşmemiz cezaevi kütüphanesinde oluyor. 

Arkadaşlarının Pir’i, PKK değerlerini yaşamında somutlayan yoldaşı, görüş kabininde çocuklara hikayeler anlatan sevecen, güler yüzlü militan Piro heval ile kucaklaşıyoruz. Bir tecrübe abidesi gibi, her söylediği genç tutsaklar için derin anlamlar, öğretiler taşıyor. Büyük bir teorisyen, ama öyle bildik manada “kavram teorisyeni” değil. “Teori pratiğin derinleştirilmiş ifadesidir” gerçeğini öğretiyor bize. Çok söz tüketen, laf eden biri değil, az konuşuyor, az söylüyor ama her sözü büyük mücadele tecrübesinden süzülerek geliyor ve her sözü bir yaşam kadar çok şey öğretiyor bizlere.

Kütüphane buluşmalarımızda kitap okumak yerine genç tutsaklar olarak Piro heval ile sohbet etmeyi yeğliyoruz. Kendisi ile sohbet eden genç olanlarımızın neredeyse yaşımız kadar cezaevinde olduğunu öğreniyoruz. Bilgeliği, uzun esaret koşullarına meydan okuyan devrim ve mücadele inancı ile hepimize büyük bir güç veriyor.

Cezaevi sürecinde bir firar hikayesi var. Onu soruyoruz, İzmir/ Kemalpaşa Cezaevinden, '90’ların başında firar ediyor. Piro heval için arkadaşlar “Tahliye olmasına kısa bir süre kalmıştı ama cezaevinden firar etti. Onun mücadele inancı çok büyük, tahliyesine kısa bir süre kalmasına bakmadan ilk fırsatta esaretten kurtularak mücadele saflarında yerini aldı” demişti. 

Çocukluğumuzun hikaye anlatıcısı, gençliğimizin bize güç ve inanç aşılayan sarsılmaz militanı, ömrüne, bireycilikten arınarak, ötekinin, bir başkasının kaygısı ile yaşamı sığdıran Piro heval, 22 yılın sonunda tahliye oldu. Yine mücadeleye büyük bir inançla kaldığı yerden devam ettiğini takip ettik. 

Piro heval bedenen olmayacak ama, fedakarlık, mütevazılık ve bilgelik dolu büyük yaşam pratiği bizimle olmaya ve yön vermeye, rehber olmaya devam edecektir. Işıklar içinde uyu, Kürt halkının, çocuklarının, gençlerinin bilge militanı…