Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı seçildikten ve Beştepe’deki “kaçak saray”a yerleştikten sonra bugüne kadar 19 kez muhtarları ağırladı. En temel mesajlarını muhtarlarla yaptığı “buluşmalarda” verdi. Peki Tayyip Erdoğan’ın bu “muhtar sevgisi” nereden geliyor?

Herhalde Tayyip Erdoğan “yerel yönetimi, yerel iradenin dikkate alınması yani özyönetime olan sevgisinden” hareketle bu işleri yapmıyor!

Bazıları diyecek ki, “Tayyip Erdoğan bu ülkede muhtar bile olamaz!” diyenlere nispet için Erdoğan sürekli muhtarlarla buluşuyor. Gösteri özelliği bakımından görünen bir neden olabilir. Bazıları diyecek ki seçim ve bazı özel zamanlarda muhtarlar üzeri toplumu hedefleyen bir politika güdüyor. Bir neden olabilir. Ama bütün nedeni buna bağlamak doğru sonuçlar almamızı engelleyebilir. Çünkü Erdoğan çok sistematik bir şekilde bu buluşmaları sürdürüyor.

TC Cumhurbaşkanları’nın toplumun farklı kesimlerini makamlarında kabul ettiği bir gerçek. Ama böylesine sistemli bir şekilde muhtarların sarayda ağırlanması yeni bir duruma işaret ediyor.

Geçenlerde Tayyip Erdoğan’ın yakın çevresinden biri “Muhtarlarla yeni rejimin icrasını Sayın Cumhurbaşkanımız yapıyor. Başkanlık sistemi böyle birşeydir” dedi. Evet bu da önemli bir sebep ama muhtarlarla ilgili yapılan yasal düzenlemeler, ekonomik destekler Erdoğan’ın muhtarlarla dansını başka bir şekilde tahlil etmemizi gerektiriyor.

Birincisi, muhtarlar TC İdari sisteminde en küçük mülki idari amirler kategorisinde.  “ŞEHİR VE KASABALARDA MAHALLE MUHTAR VE İHTİYAR HEYETLERİ TEŞKİLİNE DAİR KANUN” da muhtarların görev ve yetkileri belirlenmiş. Seçimle geliyorlardı ve genel olarak –Kürdistan hariç- nüfus-kayıt, askerlik vb işleri yürütüyorlardı. Ya da en azından başka bir konu ile gündeme gelmemişlerdi. Ancak Kürdistan’da devletin ilk el attığı bir birimdi muhtarlık. Devlet genelde “ajanlık-işbirlikçilik” dayatmasında bulunuyordu. Çünkü kaymakam, vali, jandarma vb devlet güçleri ve kurumları ile birebir ilişki içindeydiler. Çoğunu tenzih ederek belirtmek gerekirse, devlet bazen muhtarlar üzerinden istediğini de alıyordu.

Ancak Tayyip Erdoğan bununla yetinmedi. Yetinmiyor. Erdoğan’ın AKP eliyle kurduğunu sandığı “yeni Türkiye”de muhtarlar Erdoğan için rejimin temel yapı taşları. Birçok görevleri var. Daha önceki görev sorumluluklarının dışına taşmış durumdalar.  Al Monitor’den Mehmet Çetingüleç bu konuya ilişkin önemli derleme bir haber yaptı. “Mahalle istihbaratına” ödenek teşviki başlıklı yazısında muhtarların mikro istihbaratçılık için kullanıldığını belirtiyor.

Erdoğan 12 Ağustos 2015’teki konuşmasında muhtarlara, “hangi evde kim var, gelecek gayet uygun bir şekilde kaymakamına ve emniyet müdürüne bildirecek. İstihbaratla hangi evde ne var, ne yok ortaya çıkarılacak’ diyordu. Bu Erdoğan’ın yeni bir görev tasnifiydi. Erdoğan bununla yetinmiyor. Muhtarları kendi rejiminin temel istihbarat gücü olarak ele alıyor. Muhtarlar, toplantılarla doğrudan Erdoğan’a bağlı olmuş oluyorlar.

Saraya gelen çoğu muhtar koltuğunun altında bir dosya ile geliyor. Kendi mahallesinde ne var, ne yok ise Sarayda kurulmuş olan Erdoğan devlet örgütüne veriliyor. Saraydaki yeni devlet ekibi yani Erdoğan’ın Saray Gladyosu bu dosyalardaki yazılı bilgileri ve muhtarların direk aktardığı sözlü bilgileri tasnif ediyor. Bu bilgilere göre saray gladyosu mikro politikalar üretmek için ilgili devlet kurumlarını harekete geçiriyor. Bazı bilgiler MİT’e, bazıları emniyete, bazıları jandarmaya bazıları daha özel birimlere yönlendiriliyor. Muhtarların bazıları ise amatör başladıkları ihbarcılığı, profesyonel devlet ajanlığına kadar vardırıyorlar.

Yani aslında Erdoğan’ın gladyoya dahil ettiği muhtarları askeri hedef haline getiriyor. Tabii ki bütün muhtarları bu konumda değerlendirmek doğru değil. Demokrat, kendi işinde olan, hatta Erdoğan’ı sevmeyen,  Erdoğan’ın baskıcı rejimine karşı önemli bir tutum sahibi olan muhtarlar da var. Ancak Erdoğan’ın “Muhtarlık” makamını kendi faşist rejiminin temel taşı yapma gerçeğini de görmek gerekiyor.

Örneğin, örtülü ödeneğin büyük bir bölümü son yıllarda muhtaralara aktarılıyor.  Bazı muhtarlara Cumhurbaşkanlığı ödeneğinden özel ödemeler yaptığı da gerçek. Ayrıca Erdoğan nüfuzunu kullanarak bazı bölgelerin muhtarları için “iş takibi” bile yaptığı söyleniyor.

Şimdi bu bilgilerin resmileşmiş haline bakalım: 

Muhtarlara ilk büyük zammı Erdoğan 2013 yılındaki başbakanlığı döneminde yapmıştı. 429 liradan 875 liraya çıkarmış. 2015 yılının ikinci yarısından sonra 947 liraya. 1 Ocak 2016’dan sonra ise 1300 liraya yükselen muhtar maaşı 3 yılda yüzde 200 arttı. Başka bir meslek grubunda ya da devlet memurlarında böyle bir oran var mı? Tabii ki yok...

Ayrıca muhtarlığın cazip özellikleri de artırıldı. Sadece bir belgeye vurulucak muhtarlık mührü için 5 lira alınıyor. İşin diğer avantaları da sayılmıyor.

Bunun karşılığında yapılan iş ise şöyle:

“Muhtarlar mahallelerinde yaşayanlar hakkında her türlü ihbarı İçişleri Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı’nca hazırlanan Muhtar Bilgi Sistemi’nin özel hattı üzerinden yapıyordu. TC kimlik numaraları ve onay kodlarıyla sisteme giren muhtarlar, şikayet, istek, ihbar, görüş ve öneri şeklinde ayrılan butonlardan herhangi birine basarak, elindeki bilgiyi aktarıyor. Bilgiler önce İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Müdürlüğü ekranına düşüyor, ardından ilgili kurumlara dağıtılarak gereğinin yapılması sağlanıyor.”

Yani, Erdoğan istediği başkanlık sistemini ve sistemin ayakta kalması için MİT, Emniyet İstihbarat, Jandarma İstihbarat dışında; kendi sarayına bağlı olarak yeni bir istihbarat örgütü kuruyor. Bunu da muhtarlar eliyle yürütmek istiyor. Yani toplumsal huzursuzluk, yarılma muhtarlıklardan başlayarak bütün ülkeye yayılıyor. Ki bu da devlete bilgi veren, istihbarat toplayan, yargısız infazlara, katliamlara, gözaltı, tutuklama ve işkencelere neden olan muhtarları hedef haline getiriyor.