İngiltere'deki Bristol Üniversitesi'nin yürüttüğü ve Nature dergisinin 5 Haziran 2025 tarihli sayısında yayımlanan araştırmaya göre, nehirlerdeki toplam 2 milyar ton karbonun %60’ı, yani yaklaşık 1,2 milyar tonu çok eski ve uzun süredir toprakta depolanmış karbonlardan oluşuyor. Bu da, iklim değişikliği tahminlerinde kullanılan modellerin yeniden hesaplanmasını gerektiriyor.

ESKİ KARBON NASIL ATMOSFERE DÖNÜYOR?

Toprak erozyonu, orman atıkları, tarım faaliyetleri gibi etkenler yüzeydeki karbonu nehirler aracılığıyla taşıyor. Araştırmacılar, 26 ülkedeki 700’den fazla nehirde karbon-14 yöntemiyle yaptıkları analizlerde, taşınan karbonun kökeninin beklenenden çok daha eski olduğunu tespit etti. Bu karbon, atmosferde sera gazı olarak yeniden yer alıyor.

NEDENİ BUZULLAR VE İNSAN ETKİSİ OLABİLİR?

Özellikle Alaska, Sibirya ve İskandinavya’daki nehirlerde permafrost (donmuş toprak) tabakasının erimesi, bu eski karbonun serbest kalmasında önemli bir etken olabilir. Ayrıca tarım, arazi kullanım değişiklikleri ve toprak işleme yöntemleri de derinlerdeki karbonun açığa çıkmasına neden olabilir.

UYARI

Araştırmayı yürüten Profesör Josh Dean, “Bu eski karbonun yeniden atmosfere dönmesi, bitkilerin ve ağaçların daha fazla karbon tutması gerektiği anlamına geliyor” dedi. Uzmanlar, bu yeni bulgunun 2027’de yayımlanacak olan IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) raporuna dahil edilmesi gerektiğini vurguluyor.