Asya'yı Avrupa'ya baðlayacak dünyanın en büyük doðal gaz boru hattı Nabucco'da tehlike çanları çalıyor. Bir yandan Çin ve Rusya'nın Türkmenistan ile Azerbaycan'a baskısı, diðer yandan Kürdistan'da devam eden çatışmalar, Irak ile Federe Kürdistan Yönetimi ile süre giden anlaşmasızlıklar yüzünden Nabucco'da yeni bir plan devrede.

10 Ekim 2002 günü ünlü besteci Giuseppe Verdi'nin doðum günü nedeniyle Avusturya'nın başkenti Viyana'daki tarihi opera salonunda özel bir gösterim yapıldı. Vivaldi'nin 153 yıl önce yazdıðı opera oyunu "Nabucco" gösterildi. Babil kralı Nebukadnezzar'ı anlatan oyu izleyenler arasında bir grup özel misafir vardı.

Oyunu izleyen BOTAŞ (Türkiye), Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya), MOL (Maceristan) ve OMV Erdgas (Avusturya) şirketlerinin temsilcileri bir gün sonra 11 Ekim 2002'de imza atacakları anlaşmanın adını "Nabucco" koydular. Şirketlerin esprisi ise sadece Mezopotamya topraklarında Babil'in asma bahçelerini kuran Nebukadnezzar ismi deðildi. Aynı zamanda o toprakların yer altı zenginliklerine de göz dikmişlerdi.

2004'te "Nabucco International Company" adıyla şirket kuran bu enerji şirketlerine daha sonra Almanya'nın dev şirketi RWE de katıldı. Uluslararası Nabucco şirketi, sessiz-sedasız yıllarca çalışmalarını sürdürürken Avrupa, 2005 yılını 2006'a baðlayan yılbaşı gecesini soðuk bir sürprizle karşıladı. Ukrayna yaklaşık 2,5 Milyar Dolar gaz borcunu ödemediði için Putin yönetimi enerjinin vanalarını kapatmıştı.

Avrupa'ya ise Rus gazı Ukrayna üzerinden geliyordu. Günlerce süren krizde vanaların kapalı kalmasından Avrupa büyük bir ders almıştı; Rusya'ya alternatif yeni bir enerji koridoru kurulmalıydı. Avrupa Birliði, Nabucco'nun hayata geçmesi için büyük 'gaz' verdi ve kollar sıvandı.

KÜRDÝSTAN, HATTIN MERKEZÝ

Ýsmini bu tarihi bir olaydan alan yine tarihi bir olayla anılacaktı. Projedeki rakamlar iştah kabartan cinstendi. Bir yandan Kafkas gazını, diðer yandan Federe Kürdistan Bölgesi'ndeki gaz, Kuzey Kürdistan'da birleşip 3300 kilometre uzunluðundaki borularla Batı Avrupa'ya yılda 31 milyar kubikmetre gaz taşınacaktı. Bu rakam, Moskova yönetiminin batıya karşı elindeki sürekli hazır tuttuðu en önemli kart; enerjinin devreye çıkması demekti.

Nabocco tehlikesinin farkında olan Rusya ise boş durmadı. Putin yönetimi özellikle projenin can alıcı noktalarından biri olan ve büyük gaz rezervine sahip Türkmenistan'a Avrupalı şirketlerle anlaşmama yapmaması için büyük baskı yaptı. Rusya'nın peşinden Çin de devreye girdi ve "önce gazı bize vereceksin" deyip Türkmenistan steplerine ilk boruları döşedi. Projenin önündeki engellerden biri de boruların geçiş noktası Hazar denizinin kullanım hakkı.

Çin ve Rusya'nın "ayak oyunlarına" karşı AB ise boş durmadı. AB Komisyonu'nun Nabocco projesi için atadıðı Gurbanguly Berdymuchammedow ve şirketin danışmanı eski Alman dışişleri bakanı Joschka Fischer sıkı diplomatik görüşmeler yaptı. Fischer'in atanması bu görev için tesadüf deðildi. Çünkü hem Türkiye ve hem de Ortadoðu politikalarında deneyimli bir isimdi. AB'nin çabalarıyla Azerbaycan ve Federe Kürdistan Bölge Yönetimi proje için yeşil ışık yaktılar.

Hattın geçeceði Macaristan'da boruların döşenmesine start verilirken, proje önünde yeni engeller çıkıyordu. Nabucco şirketinin Avusturyalı genel müdürü Reinhard Mitschek "Projeye pahallıya mal olacak, her şeyi sil-baştan düşünmeliyiz" diyerek ilk sinyalleri verdi. Daha önce 8 Milyar Euro'ya mal olması tahmin edilen Nabucco için çıkartılan faturadaki son rakam; 14 Milyar Euro. "2014'te ilk gaz Avrupa'daki sakinlere ulaşılacak" denilmişti. Şimdi en iyimser tarih; 2017.

BP: NABUCCO PLANINI UNUTUN

Ancak Avrupalı şirketler arasında kafa karışıklıðı ise sürüyor. Geçtiðimiz gün Berlin'de düzenlenen "Gaz ve Azerbaycan" konulu konferansta konuşun Ýngiliz petrol devi BP'nin şefi Ian Conn ise Nabucco projesinin çöplüðe gitmek üzere olduðunu mesajını verdi. Projenin artık hiç bir şansının olmadıðını söyleyen Conn, ancak Azerbaycan gazından vazgeçmeyeceklerini belirtti.

Ýngiliz BP, Alman RWE ve Avusturyalı OMV şirketinin şimdi düşündüðü proje ise aslında mini bir Nabacco. Bu yeni projede çatışmaların artması ve Irak ile Kürt yönetimi arasındaki anlaşmasızlıklar yüzünden Kürdistan şimdilik devre dışarı bırakılmış. Sadece Azerbaycan gazı Karedeniz altından Türkiye-Bulgaristan sınırına ve oradan da Avrupa'ya taşınacak. Türk hükümetinin niyeti ise Baku ile yapacaðı anlaşmalarla gazı ucuza alıp batıya pahallıya satmak.

Nükleer enerji santrallerini tamamen kapatmayı planlayan, enerji ihtiyacı her gün artan ve Nabacco'ya büyük bel baðlayan Avrupa, enerji satrancında sıkışmış durumda. Çin ve Rusya'nın Kafkaslar üzerindeki hakimiyeti, büyük gaz rezervsine sahip bir başka ülke Ýran ile gerilim ve Kürdistan'daki belirsizlik yüzünden öyle görünüyor ki Avrupa, Putin yönetimine el mahkum. Nebukadnezzar'ın asma bahçelerine uzanmak ise şimdilik bir hayalin ötesine geçemiyor.