Enerji satrancında beklenmeyen hamle Azerbaycan'dan geldi. Bakü'nün, Şahdeniz 2 sahasındaki gazı için Trans-Adriyatik Boru Hattı’nı tercih etmesiyle, dünyanın en büyük doğal gaz boru hattı projesi Nabucco çökmek üzere. Avrupa Birliği üyesi olmayan İsviçre ve Norveç'in yeni hattın başını çekmesi dikkat çekerken, Kürdistan ve İran gazı ise hat bekliyor.

10 Ekim 2002 günü ünlü besteci Giuseppe Verdi'nin doğum günü nedeniyle Avusturya'nın başkenti Viyana'daki tarihi opera salonunda özel bir gösterim yapıldı. Sahnelenen ise Verdi'nin 153 yıl önce yazdığı "Nabucco" adlı opera oyunuydu. Babil kralı Nebukadnezzar'ı anlatan oyunu izleyenler arasında bir grup özel misafir de vardı.

Oyunu izleyen OMV Erdgas (Avusturya), BOTAŞ (Türkiye), Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya), MOL (Maceristan), şirketlerinin temsilcileri bir gün sonra 11 Ekim 2002 günü tekrar bir araya geldiler ve "Nabucco" adlı bir anlaşmaya imza attılar. Batılı şirketler Babil'in asma bahçelerini kuran Nebukadnezzar'ın isminden sadece etkilenmemekle kalmamış, niyetleri Babil kulesinin inşası kadar imkansız bir rüyayı gerçekleştirmekti.

Hayalleri; Mezopotamya ve Asya'nın yer altında yatan zenginliği gazı dünyanın en büyük boru hattı projesiyle Avrupa'ya taşımaktı. "Nabucco International Company" adıyla şirket kuran gruba daha sonra Almanya'nın dev enerji şirketi RWE de katıldı. Uluslararası Nabucco şirketi, sessiz-sedasız yıllarca çalışmalarını sürdürürken Avrupa, 2006'nın ilk gününde soğuk bir sürprizle uyandı.

Ukrayna yaklaşık 2,5 Milyar Dolar gaz borcunu ödemediği için Putin yönetimi enerjinin vanalarını kapatmıştı. Avrupa'ya ise Rus gazı Ukrayna üzerinden geliyordu. Günlerce süren krizde vanaların kapalı kalmasından Avrupa büyük bir ders almıştı; Rusya'ya alternatif yeni bir enerji koridoru kurulmalıydı. Avrupa Birliği, Nabucco'nun hayata geçmesi için tam destek verdi.

PROJENİN MERKEZİ KÜRDİSTAN'DI

Nabucco ile bir yandan Kafkas gazı, diğer yandan Federe Kürdistan Bölgesi'ndeki gaz, Kuzey Kürdistan'da birleşip 3300 kilometre uzunluğundaki borularla Batı Avrupa'ya taşınacaktı. Hedef; yılda 31 milyar kubikmetre gazdı. Avrupa'yı enerji zengini yapacak proje Moskova için enerji kartının elinden alınması demekti. Putin yönetimi özellikle projenin can alıcı noktalarından biri olan ve büyük gaz rezervine sahip Türkmenistan'a Avrupalı şirketlerle anlaşmama yapmaması için büyük baskı yaptı. Devreye Çin de girdi.

Proje başkentler arasında diplomasi trafiğini tetikleyince Nabucco'nun danışmanlığına eski Alman dışişleri bakanı Joschka Fischer seçildi. Fischer, tesadüf değildi. Çünkü o hem Asya ve Ortadoğu sahasında deneyimli bir isimdi. Gazı verecek ülkelerden söz alınca kollar sıvandı ve 2011'in ilk aylarında hat için ilk borular Macaristan'da döşenmeye başlandı. Ancak evdeki hesap çarşıya uymuyordu. 8 Milyar Euro'luk maliyet 14 Milyar Euro'ya, gazın Avrupa'ya teslim tarihi 2014 yerine 2017 tahmin edildi.

YENİ ENERJİ BARONLARIYLA YENİ ENERJİ KORİDORU!

Önceki gün Nabucco'nun mimarı sayılan Avusturya enerji şirketi OMV'nin şefi Gerhard Roiss basının karşısına çıkarak projeden çekildiklerini duyurdu. Gerekçe ise Azerbaycan'daki Şahdeniz 2 sahasını işleten konsorsiyumun Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP)'ı tercih etmesiydi. Böylelikle 11 yıl sonra Nabucco, enerji satrancında bu büyük darbe karşısında çökmek üzere.

Nabucco'ya göre 500 km kısa olan yeni alternatif hatta Azeri gazı farklı bir güzergahla; Türkiye, Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden İtalya’ya ulaşacak. İlk gazı 2019'da Avrupa'ya taşıması beklenen projede Avrupa Birliği üyesi olmayan Norveç ve İsviçre'nin yer alması dikkatler kaçmadı.  TAP projesi Alman E.ON şirketinin yanı sıra iki önemli ortağı Norveç'ten Statoil ve İsviçre'den Axpo var.

Güzergahın değişmesine ise en çok Yunanistan sevindi. Şimdiye kadar Rus Gazprom'ya mahkum olan Atina hükümeti, gazı daha ucuza mal edecek ve ekonomik krizle boğuşan ülkesinde 10 bin işsize iş istihdamı açacak.

KÜRDİSTAN VE İRAN HATTI!

Enerji santracında galip ise şimdilik Azerbaycan. Rusya ile çekişme, Türkmenistan'ın yüzünü Çin'e çevirmesi, İran'a uygulanan ambargo, Güney Kürdistan'ın Bağdat'ın engeline takılması ve Suriye'deki savaştan dolayı Azeri gazı, Avrupalılar için her halükarda vazgeçilmez bir nimet. Zaten Şah Deniz 2 sahasındaki doğal gazı Avrupa'ya ulaştırmak üzere kurulan konsorsiyumun en büyük hissedarları İngiliz BP, Fransız Total ve Norveçli Statoil şirketleri.

Azeri gazı, Kürdistan ve İran gazını da içine alan Nabucco'nun kapasitesinin üçte birini karşılayacak düzeyde. Nabucco'nun 'mat' olmasıyla Federe Kürdistan Bölgesi'ndeki zengin gaz rezervleri başka projelerle gündeme gelebilir. 2011 yılının başında Şam-Bağdat-Tahran yönetimleri arasında doğal gaz boru hattı projesi imzalanmıştı. 5 bin 600 kilometre uzunluğundaki hat ile günlük 110 bin metreküp gaz Irak, Suriye ve Lübnan üzerinden Avrupa'ya pompalanacaktı.

Suriye krizinin patlak vermesiyle rafa kaldırılan bu proje, Esat rejimi sonrası hem batı Kürdistan ve hem de güney Kürdistanlı yeni aktörlerle güncellenmesi an meselesi olabilir. Kürtler, Bağdat'ı 'pas geçerek' gaz ve petrol rezervlerini Suriye'deki en zengin enerji yataklarının bulunduğu Batı Kürdistan'la birleştirip Akdeniz üzerinden dünya piyasasına sunabilir. Kürt enerjisi; Rus, Azeri ve Fars enerjisine alternatif olabileceği gibi Nabucco'ya ilham kaynağı olan Babiller'in kaybolan cennetini de gün ışığına çıkartabilir...