TTB'nin "Gösteri Kontrol Ajanlarıyla Temas Edenlerin Sağlık Sorunları İle İlgili Ön İnceleme Raporu"nda, polisin gazları yoğun bir şekilde kullanmasının yanı sıra, gaz kapsüllerini yönelterek atmasının da ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı belirtildi.

Türk Tabipleri Birliği, halk ayaklanmasında polisin çok yoğun olarak kullandığı gaz bombalarına ilişkin ön inceleme raporunu açıkladı.

"Gösteri Kontrol Ajanlarıyla Temas Edenlerin Sağlık Sorunları İle İlgili Ön Değerlendirme Raporu", TTB Genel Merkezi'nde, Merkez Konseyi Genel Sekreteri Dr. Bayazıt İlhan, Prof. Dr. Feride Aksu Tanık, Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz ile Dr. Harun Balcıoğlu'nın katılımıyla düzenlenen basın toplantısında açıklandı.

Hekimler, gösterilerde gaz kullanımının eriştiği boyutun kaygı verici ve insan sağlığına etkileri açısından kabul edilemez olduğunu belirterek, bu kimyasal silahların kullanımının yasaklanması gerektiğinin altını çizdi.

‘YÜKSEK MİKTARLAR ÖLDÜREBİLİR’

Raporun giriş bölümünde "gösteri kontrol ajanları"na ilişkin bilgi verildi. Buna göre, yaygın olarak gaz bombası ya da göz yaşartıcı gaz olarak bilinen gösteri kontrol ajanlarının 15'in üzerinde türü bulunuyor. Bu kimyasal maddelerin çok çeşitli sağlık etkileri bulunuyor. Başta göz, deri, solunum ve dolaşım sistemi olmak üzere birçok sistemde etki gösteren kimyasallar, ölüme götüren hastalık süreçlerini de tetikleyebiliyor. Söz konusu gazların uzun dönemdeki etkileri ile ilgili yeterli bilgi bulunmazken, raporda yüksek miktarlarda ve uzun süreli maruz kalmalarda toksik risklerin arttığı ve ölüme yol açabileceği belirtildi.

Raporda, 3-5 saniyede etki eden gazların, vücuttaki etkilerinin ilk 15-60 dakika içinde yavaş yavaş azalarak kaybolduğu, deriden emilip sinir uçlarında biriktiğinden kişinin maddenin etkisinden kurtulmasının ise saatler aldığı belirtildi.

‘POLİS HEDEF GÖZETEREK ATIŞ YAPIYOR’

Polisin gazları yoğun bir şekilde kullanmasının yanı sıra, gaz kapsüllerini yönelterek atmasının da ciddi sağlık sorunlarına yol açtığına dikkat çekilen raporda, "Kimyasalların aşırı, sorumsuz ve kasıtlı kullanımı, kısa erimde sağlık sorunlarına, yaralanmalara, organ kayıplarına ve ölümlere yol açmıştır. Uzun erimde ise ne gibi etkiler doğuracağının bilinmemesi ve olası etkileri derin bir endişe doğurmaktadır. Çeşitli kimyasalların evlere, işyerlerine, geçici ilkyardım birimlerine, metro istasyonlarına, hatta hastanelere kadar ulaşabilen yoğunlukta ve yaygınlıkta kullanımı sorunun sadece gösteri yapılan alanlarla sınırlı olmadığına işaret etmektedir" denildi.

TTB'nin derlediği bilgilere göre, 31 Mayıs-6 Haziran arasında 3 kişinin öldüğü, 10 kişinin gözünü kaybettiği, 18 kişinin ciddi kafa travması geçirdiği, 48'i ağır olmak üzere 5 bine yakın kişinin yaralandığı hatırlatıldı.

YARALANMALAR DOĞRUDAN YA DA YAKINDAN ATILAN GAZ KAPSÜLLERİNDEN

Raporda, çeşitli tipteki gösteri kontrol ajanlarına bağlı yüzeysel yangı ve solunum sıkıntıları, yakından atılan göz yaşartıcı gaz kapsülleri, plastik mermiler ve darp nedenli kas-iskelet sistemi yaralanmaları, kafa travmaları, plastik mermilerden kaynaklı görme kayıplarına varan göz problemleri ve karın içi organ yaralanmaları oluşturduğu bilgisi verildi.

Yaralanmaların büyük kısmının doğrudan veya yakından atılan gaz kapsüllerinden kaynaklandığına dikkat çekilen raporda, sağlık kuruluşlarına başvuranlar dışında çok büyük bir grubun kimyasal gazlardan etkilendiğinin de altı çizildi.

Raporda, TTB web sayfasında açılan "Kimyasal Silah / Gösteri Kontrol Ajanlarına Maruz Kalma Değerlendirme Formu"na kısa sürede 7 bin kişinin başvurduğu belirtilirek, söz konusu 7 bin kişi üzerinden bulgular aktarıldı.

34 İLDEN BAŞVURU

Buna göre, forma yanıt verenlerin yüzde 64.4'ü 20-29 yaş grubunda ve yüzde 54.5'i kadın.

Forma 34 farklı ilden yanıt verildi. Bu iller şöyle: İstanbul, İzmir, Ankara, Adana, Aksaray, Afyon, Antalya, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Eskişehir, Hatay, Isparta, Kayseri, Kırıkkale, Kırklareli, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Nevşehir, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Yalova, Zonguldak. Bu veri grubunda İstanbul yüzde 49.5 ile ilk sırada, Ankara yüzde 18 ile ikinci sırada yer alıyor.

Değerlendirme forumuna yanıt verenlerin yüzde 32.9'u, gaza en yakın mesafede, gazla 5 dakikadan daha fazla süreyle temas ettiklerini belirtirken, toplam bulunma sürelerinin ise birkaç saat olarak kümelendiği ifade edildi. Raporda, gazlı ortamda bulunma süresini toplamda 24 saat olarak bildirenlerin oranının yaklaşık yüzde 10 olduğu, bu verilerin yanıtlayıcıların farklı zamanlarda ve sürelerde toplamda saatlerce gazla karşılaştıklarına işaret ettiği kaydedildi.

BELİRTİLER

Göz yaşartıcı gazlara maruz kalma sonrası ortaya çıkan en yoğun belirti ise göz yaşarması, boğazda yanma, gözde kızarıklık, burun akıntısı ve öksürük. 4033 kişi nefes darlığının, 368 kişi astım atağının başlamasının, 137 kişi de hipertansiyon atağının gazla karşılaşma sonrası ortaya çıktığını belirtti.

Raporda, 1 saatten fazla süren 26 binden fazla belirti saptandığı ve en sık görülenlerin göz belirtileri, kulak-burun-boğaz belirtileri, genel belirtiler ve psikolojik belirtiler olduğu bildirildi. Raporda, "Astım atağı başlaması (90), nefes darlığı (780), hipertansiyon atağı (59) gibi sağlık sorunlarının yaşandığı görülmektedir. Belirtilerin uzun sürmesinin birçok nedeni olabileceği gibi sağlık açısından olumsuz sonuçların bir göstergesi olabileceği de göz önünde tutulmalıdır" denildi.

Formu yanıtlayanlar arasında gaz fişeği nedeniyle yaralanma sayısı 462 (yüzde 7.1) olarak tespit edildi. 6 bin 83 yanıt, yani yüzde 92.9'u yaralanma olmadığı yönünde. En fazla yaralanmanın bacaklarda olduğu belirtilen raporda, "Bu veriler gaz bombalarının insanları hedef alarak ateşlendiğini göstermektedir" denildi.

Yaralanma şiddetine ilişkin ise açık yara ilk sırada (243 yanıt) ve 13 kırık bulunuyor.

HALA DEVAM EDEN BELİRTİLER VAR

Forumda, gaza maruz kalma sonrası oluşan ve devam eden belirtiler de soruldu. Yanıt verenlerin 2 bin 753'ünde (yüzde 39.3) sorulan yakınmaların en az biri devam ediyor. Halen devam eden belirtiler arasında sivilce benzeri döküntüler (yüzde 12.8), el ayaklarda kas güçsüzlüğü (yüzde 10.5), yürürken ve hareket ederken dengesizlik (yüzde 9.4) dikkat çekiyor.

Sağlık Bakanlığı'nı kamuoyunu bilgilendirici açıklamalar yapmaya ve sağlık etkilerinin belirlenmesi ve izlemine ilişkin çalışma başlatmaya çağıran TTB, konuyu gündemde tutmak ve yakından izlemek için "Gösteri Kontrol Ajanları Bilimsel Danışma Kurulu" oluşturduğunu da duyurdu.

TTB'nin web sayfasında yer alan formun yanıtlanması devam ediyor.