BM'nin İran'a yönelik yaptırım kararlarını, Halk Bankası üzerinden boşa çıkartan AKP hükümeti, şimdi de Ziraat Bankası'nı ekonomiye yönelik örtülü operasyonlarda kullanmaya başladı.

ANF/ANKARA

Merkez Bankası'na ait 250 milyon Dolar, Ocak ayında doların frenlenmesi için bu amaçla da Varlık Fonu'na devredilen Ziraat Bankası üzerinden piyasaya sürüldü. Bu operasyon, uluslararası piyasalardan gizlenerek MB'nin 'bağımsız imajı' da korunmuş oldu.

Türkiye Ziraat Bankas'na yönelik iddialar, Ankara'nın ekonomi kulislerinde yoğun bir şekilde konuşuluyor. Ziraat Bankası, Türkiye'de tarımın geliştirilmesi ve çiftçilerin desteklenmesi için kurulan bir banka. 1990'lı yıllarda başlatılan özelleştirme dalgası nedeniyle sürekli özelleştirilmesi gündeme gelen fakat, siyasal iktidarların özelleştirmeye de yanaşmadığı bir kurum olarak kaldı. Ziraat Bankası, geçmişin hantal yapısından arındırılına ciddi karlar elde eden bir kuruluş haline geldi, satışı da sürekli ertelendi. Ziraat Bankası'nın karlı bir kuruluş olmasının ötesinde, son yıllarda AKP hükümetinin örtülü operasyonunun gözdesi haline geldi.

BALLI KREDİLERLE YETİNMEDİLER

Yarı özerk, yarı özel bir kurum olan banka üzerinden AKP'li işadamlarına ve şirketlere verilen ballı kredilerin ötesinde hükümetin ekonomiye müdahalesinde de kullanılmaya başlandı.

Ankara kulislerinde konuşulan ve bugüne kadar hükümet cephesinden hiçbir açıklama yapılmayan, "dövizin yükselişinin önlenmesi" operasyonunun merkezi olarak Ziraat Bankası kullanıldı.

MB ÜZERİNDEN ZİRAAT BANKASI

Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın piyasaya müdahale için kullanmak istediği Merkez Bankası (MB), bu operasyonlara izin vermediği için o dönemki başkanı Erdem Başçı sürekli eleştirilmişti. Murat Çetinkaya'nın MB'nin başına geçmesiyle birlikte MB üzerinden piyasaya müdahale ve faiz operasyonları da başlamış oldu. Bu operasyonların gizli yürütülmesi için farklı kurumlar kullanılıyor.

Hükümetin isteğiyle Ocak ayında doların düşürülmesi için MB'nin yaptığı müdahalelerin dışında bir de piyasaya 250 milyon dolar Ziraat Bankası üzerinden sürüldü. Aslında MB ile Ziraat Bankası arasında olan anlaşma gereği, MB'nin olmadığı yerlerde Ziraat Bankası üzerinden işlemlerin yapılması öngörülüyor. Fakat bu dolarlar Türkiye içinde piyasaya sürüldüğü için anlaşmanın ihlali anlamına geliyor. Bir yandan doları MB'nin örtülü hamlesiyle yükselişini önleyerek kontrol altına alan hükümet, diğer yandan uluslararası piyasalarda MB'nin 'bağımsız kurum' imajını da korumuş oldu.

FON'LA DENETİMDEN KAÇIRILIYOR

Ziraat Bankası'nın Varlık Fonu'na devriyle, Fon'un Kanal İstanbul vb. büyük projeler için dış piyasalardan borçlanmasının önünü açacağı ve Ziraat Bankası'nın karlarının Fon'u güçlendireceği algısı oluşturuldu.

Buna karşın, Ziraat Bankası'nın Mart ayında yapılması gereken Genel Kurulu'nun referandum sonrasına ertelenmesi, Varlık Fonu bünyesindeki şirketlerin Sayıştay denetiminden kaçırılması kafalardaki soru işaretini de artırıyor. Geçmiş yıllarda Ziraat Bankası'nın tarımın desteklenmesi için yaptığı işlemler nedeniyle açığa çıkan görev zararları hükümet tarafından karşılanıyordu. Karı ise Hazine'ye aktarılmaktaydı. Son yılların karlı kurumu olan Ziraat Bankası'nın 2016 yılı Mali Genel Kurulu yapılmadığı için, ne tür bir işlem yapıldığı bilinmiyor.

MALİ TABLOLAR GÖRÜLMESİN DİYE

Bu durum, Ziraat Bankası'nı örtülü operasyonların merkezi haline getirdiği yönündeki soru işaretlerini güçlendiriyor. MB'nin sadece Ocak ayında 250 milyon doları Ziraat üzerinden gizlice piyasaya sürmesi ve bu işlemin zararının da MB mali tablolarında görünmemesi için Ziraat Bankası tarafından karşılandığı iddialarını güçlendiriyor. Hükümetin 2016 yılı içinde bu tür başka operasyonların yapıp yapmadığı Genel Kurul yapılmadığı için bilinmiyor.

Referandum öncesinde hükümet, tüm zararları göze alarak Ziraat Bankası üzerinden ekonomiye ciddi müdahalelerde bulundu. Bunun için Mart ayında yapılması beklenen Ziraat Bankası Genel Kurulu hem ertelendi hem de Ziraat Bankası Varlık Fonu'na devredilerek Sayıştay denetiminden çıkarıldı.

Ziraat Bankası, Sayıştay denetiminde olmadığı için de MB'nin "arka bahçesi" olarak hükümetin ekonomiye örtülü müdahalesinin yeni aracı olarak işlevini sürdüreceği iddiaları gittikçe güçleniyor.