Uzun bir süreden bu yana ekonomik kriz ve etkileriyle mücadele eden ABD’de Nobel Barış Ödüllü Başkan Barack Obama tartışılacak bir karara imza atarak silah ihracatına getirilen kısıtlamaları yumuşattı. Yeni düzenlemelerle ABDli silah şirketleri dünyadaki herhangi bir ülkeye askeri amaçla kullanılabilecek ürünleri ihraç edebilecek. ABD yönetimi ayrıca silah satışı konusunda 36 ülke için tüm önşartları kaldırdı.

Dünyanın en büyük silah ihracatçısı olan ABD’de silah şirketleri Washington’da verdikleri lobi savaşını kazandı. Ülke içinde bireysel silahlanma konusunda bazı düzenlemelere gitmeyi planlayan Obama yönetimi silah şirketlerinin ihraç ürünleri üzerindeki kısıtlamaları yumuşattı. Yeni düzenlemeye göre şirketler artık birçok silahın yedek parçalarını dünyanın tüm ülkelerine hemen hemen hiçbir kısıtlamaya tabii olmadan ihraç edebilecek.

LİSANS YETKİSİ TİCARET BAKANLIĞINA

ABD’de daha önce tüm askeri malzeme üreticiler Dışişleri Bakanlığına başvurarak planlanan tüm ihracat hamlesi için lisans almak zorundaydı. Bu lisansın verilmesinin ön koşullarından biri ihraç ürünlerinin gönderildiği ülkedeki rejimin niteliği ve insan hakları konusundaki karnesiydi.

Yeni sistemde ise savaş uçakları, insansız hava araçları, yüksek teknolojiye sahip silahlar için Dışişleri Bakanlığı lisansı gerekirken sayısı onbinlerle ifade edilen diğer askeri ürünlerin lisans işlemleri Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülecek. Ticaret Bakanlığı lisans verirken parçaların gönderildiği ülke konusunda esnek bir inceleme yapacak.

ABD’deki yasalara göre Dışişleri Bakanlığı lisans verirken insan hakları ve rejim niteliği gibi konularda incelemeler yapmak zorunda. Ticaret Bakanlığının ise böyle bir zorunluluğu yok.

Yeni düzenleme geçtiğimiz üç yıl içinde Washington’daki lobi gruplarına 170 milyon dolar harcayan silah şirketlerini oldukça memnun etmiş durumda.

36 ÜLKEYE SİLAH İHRACATI SERBEST

ABD’nin mevcut kısıtlamaları bu ülkenin dünyadaki silah pazarında egemen olmasının önüne geçmiş değil. 2011 yılında ABD küresel alandaki tüm silah ihracatının yüzde 80’ini gerçekleştirdi. Bu süreçte ABDli şirketler dünyadaki değişik ülkelerle 66 milyar dolar tutarında satış anlaşmaları imzaladı. Yeni düzenlemelerle bu rakamın ne düzeye çıkacağı merak ediliyor.

Obama’nın silah şirketlerine sağladığı bir diğer kolaylık ise aralarında AB üyesi ülkeler, Arjantin, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zellanda gibi ülkelerin bulunduğu 36 müttefik ülkeye yapılacak silah ihracatı için lisans önşartının kaldırılması. Şirketler yeni dönemde askeri helikopterler, nakliye uçakları ve tüm diğer askeri ürünleri önşartsız ve herhangi bir inceleme olmaksızın müttefik ülkelere satabilecek.

TÜRKİYE ÖZELLİKLE ENDİŞE KAYNAĞI

Açık Toplum Siyaset Merkezi’nden silah denetimi uzmanı Colby Goldman, silah ihracatçılarına sağlanan kolaylıkları eleştirenler arasında yer alıyor. Goldman, Alternet’e yaptığı açıklamada Türkiye’ye yapılacak silah ihracatları konusunda özel bir endişe duyduğunu ifade ederek ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından son olarak yayınlanan İnsan Hakları Raporunda Türkiye’de barışçıl gösterilerin şiddetli bir şekilde bastırıldığı ve güvenlik güçlerinin yargısız infazlarda bulunduğu belirlemelerine gönderme yaptı.

ABD Dışişleri Bakanlığında 30 seneye yakın bir süre ticaret denetimlerinde çalışan William Lowell’e göre de yeni düzenlemeler ABD’nin silah ihracatı konusunda temel bir değişimi gösteriyor. Lowell, ABD yönetiminin artık ticari silah satışının normal bir ticari satış olarak görmeye başladığını ifade ederek bireysel silahlar ve yedek parça alanındaki uluslararası pazara ABD şirketlerinin etkin bir şekilde gireceğini belirtiyor.