Fransa, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’na sürgün edilmesinde işbirliği yapılan ve halen ABD’de yaşayan Yahudi mağdurlara da tazminat ödeyecek. 70 yıl sonra gelen 60 milyon dolarlık tazminatlar, soykırıma giden yolculuklarda bizzat kullanılan demiryolu şirketi SNCF’nin ABD’deki milyarlık ihalelere katılmasının önü açılmak isteniyor.

Pazartesi günü iki ülke heyetleri arasında imzalanacak anlaşma gereği Fransa, ABD’de yaşayan ve savaş döneminde SNCF tarafından Nazi Almanyası topraklarındaki toplanma kamplarına taşınan bireylere 60 milyon dolarlık tazminat ödeyecek. Halen hayatta olan Yahudi mağdurların kişi başına ortalama 100 bin dolar tazminat alması öngörülürken, tazminatların dağıtımı ABD yönetimince yapılacak.

Yeni tazminatlar savaş sonrasında ABD’ye göç eden Yahudiler ile İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı 1 Eylül 1939 tarihinden sonra Fransa’ya sığınan yabancı uyrukluları kapsıyor. Fransa daha önce Vichy Rejimi olarak bilinen işbirlikçi hükümet tarafından Nazilere teslim edilen Yahudiler için tazminat ödemiş, ancak Fransız vatandaşı olmayanlar ile ülkeye savaş döneminde gelenler bu haktan maruz bırakılmıştı.

TAZMİNATLARIN ARKASINDA MİLYARLIK İHALELER VAR

1940-1944 yıllarında hüküm süren işbirlikçi Vichy Rejimi tarafından el konulan kamuya ait SNCF şirketine ait trenlerle on binlerce Yahudi Nazi Almanyası’ndaki toplama kamplarına götürülmüştü. SNCF, 1942-1944 yılları arasındaki ‘sürgün trenleri’ adlı seferler nedeniyle soykırımdaki işbirliğini uzun yıllar kabul etmemişti. Şirket nihayet 2011 yılında ‘üzüntülerini’ dile getirmişti.

Ayrıca uzun yıllar bu kişilere tazminat vermeyi kabul etmeyen Fransa’nın aradan geçen 70 yıl sonra bu talepleri kabul etmesinin arka planında ekonomik gerekçeler yatıyor. Zira ABD’deki milyar dolarlık demiryolu inşa ihalelerine girmeye aday SNCF’e karşı birçok eyalet ‘tazminatları ödemeyen ve özür dilemeyen bir şirketi istemiyoruz’ şeklinde net tavır koymuşlardı.

Halen SNCF’nin almaya çalıştığı ihalelerin en önemlisini Maryland eyaletinde 25 kilometrelik bir demiryolu hattı inşası oluşturuyordu Bu ihalenin bedeli 5,5 milyar doları (4,5 milyar euro) aşarken, eyaletteki bazı senatörlerin ve soykırım mağdurları derneklerinin itirazları sonucu anlaşmazlıklar ortaya çıkmıştı. Şubat ayında yapılan görüşmeler sonunda, Fransa devletinin SNCF’yi sorumlu tutmadan Vichy Rejimi mağdurlarına tazminat ödemesi karşılığında şirketin ülkedeki ihalelerde yer alabilmesinde uzlaşılmıştı.

RAKİP DEUTSCHE BAHN 5 MİLYON ‘BAĞIŞLAMIŞTI’

Benzer şekilde New York, Kaliforniya ve Florida gibi bir çok eyaletteki senatör ve soykırım mağdurlarının temsilcileri de SNCF’nin kendi bölgelerindeki demiryolu ihalelerine girmelerine karşı çıkıyor.

SNCF’nin Avrupa’dan sonra ABD’deki ihalelerde de en büyük rakibi olan Alman demiryolu şirketi Deutsche Bahn da benzer bir adım atmıştı ve 2010 yılı sonunda Nazizm mağdurlarına 5 milyon bağışta bulunmuştu.